Tuy nhiên, cái khó là làm sao lưu giữ và bảo dưỡng ở mức độ mà tự bản thân nó đã luôn sạch sẽ, không bụi chứ không phải là thi thoảng lại lôi ra và lau chùi.
 |
|
Bảo quản đĩa than. |
Thứ nhất, hãy luôn để các đĩa này ở dạng đứng, không bao giờ chồng đè lên nhau. Ngay cả ở dạng đứng, giữ cho mỗi đĩa một khoảng không gian thích hợp sao cho các album này vừa đủ đứng thẳng, không bị nghiêng ngả vào đâu, khi đút vào hay rút ra chỉ cần đẩy nhẹ mà không cần phải cố nhét, tránh tối đa những va chạm hay ma sát có thể ảnh hưởng lên mặt đĩa.
Mỗi khi muốn lấy ra nghe, hãy nhẹ nhàng lấy ruột giấy ra khỏi bìa album. Một tay giữ phần giấy, một tay vừa tỳ vào cạnh viền lấy ra ngoài dần dần cho đến khi ngón trỏ đặt được ngoài viền và ngón giữa nhét được vào lỗ giữa đĩa. Thao tác này nhằm tránh cho bất cứ sự tác động nào của tay lên bề mặt đĩa bởi chúng có thể mang theo bụi, mồ hôi, dầu tay… khiến cho tuổi thọ mặt đĩa bị giảm sút.
Đặt nhẹ đĩa vào mâm quay hay lấy ra đều nên dùng hai tay ép vào cạnh bên. Một số người dừng mâm quay khi thực hiện các thao tác này, trong khi số khác vẫn để mâm quay liên tục trong toàn bộ quá trình.
Mỗi khi kết thúc nghe nhạc, lấy đĩa ra và cho ngay vào vỏ để tránh bụi có thể bám lên bề mặt. Quá trình cho đĩa vào vỏ cũng cần cẩn trọng như quá trình lấy ra. Và nhớ đừng bao giờ trao đĩa than cho những người mà bạn nghĩ là không được cẩn thận như mình.
Tĩnh điện cũng có thể là tác nhân khiến cho bụi bám trên bề mặt đĩa, vì thế bạn cần phải có các biện pháp để hạn chế tối đa hiện tượng này. Lý tưởng nhất là lưu bộ sưu tập của mình ở nhiệt độ phòng khoảng 20 độ C và độ ẩm khoảng 40% trong một căn phòng kín. Trước khi chơi nhạc, hãy dùng súng chống tĩnh điện hoặc chổi chống tĩnh điện lướt trên bề mặt khi đĩa đang ở trên mâm quay. Nếu thực hiện được đúng quy cách bảo quản trên, bạn sẽ thấy rằng hiếm khi mình phải dùng tới các biện pháp mạnh tay (và chưa chắc tốt hơn) như dùng dung dịch lau chuyên dụng để lau mặt đĩa, bởi lẽ phòng bệnh bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh.
Tuy nhiên, lau chùi kim đọc lại có nhiều vấn đề tranh cãi. Một số người cho rằng việc làm sạch bụi bám trên kim là không đáng khi thao tác này có thể khiến gẫy đầu nối. Theo thời gian sẽ có lúc bạn sử dụng dung dịch lau trên bề mặt đĩa, hoặc chẳng may cầm vào đĩa khiến bị lem mồ hôi, các chất này sẽ dần bám vào kim đọc và sẽ nảy sinh vấn đề. Dầu sẽ khiến bụi bám nhiều hơn và sớm hay muộn bạn sẽ vẫn phải lau đầu kim. Vì thế, nếu phải lau, hãy chọn chất liệu tốt nhất, lau nhẹ nhàng với tay đọc được khóa chặt. Nên nhớ, chỉ thực hiện thao tác này khi bạn thực sự phải làm, và nếu cần còn phải có thêm kính lúp để đảm bảo thao tác lau kim thật chính xác.
Vậy bao lâu thì thay kim đọc một lần? Khó mà có một câu trả lời chính xác cho vấn đề này. Các sách hướng dẫn sử dụng nói chung cho biết cứ khoảng từ 2.000 đến 2.500 giờ đọc, người dùng nên thay kim. Tuy nhiên, với cách bảo dưỡng và chơi nhạc đúng cách, tuổi thọ của kim đọc có thể lên tới 5.000 giờ chơi mà không có vấn đề gì. Bạn có thể dùng kính lúp để kiểm tra kim đọc sau mỗi 500 giờ chơi để xem liệu đã phải thay hay chưa. Hoặc bất cứ khi nào bạn nghe thấy méo tiếng hay mất chi tiết, cũng là lúc bạn nên xem xét kim đọc.
Đối với các cartridge cuộn dây động, việc thay thế kim đọc không phải là chuyện dễ dàng bởi nó cần phải được gắn lại bằng việc gửi tới nhà sản xuất và thực hiện qua một quy trình chuyên nghiệp. Các chi phí cho việc này đôi khi chiếm tới 30 đến 50% chi phí thay thế một cartridge mới và đối với nhiều người, việc thay mới còn tiết kiệm thời gian và đỡ tốn kém hơn. Trong khi đó, đối với các cartridge nam châm động, việc thay thế kim đọc khá dễ dàng, chỉ việc trượt đầu kim cũ ra khỏi vị trí và thay vào đầu kim mới.
Một trong những vấn đề cũng nên được quan tâm đó là nếu bạn lát sàn, việc đi lại trên sàn có thể gây rung động ảnh hưởng tới độ ổn định của máy quay đĩa. Để khắc phục, bạn có thể chọn nhiều giải pháp như đặt máy quay ở những góc nhà ít đi lại, chọn vật liệu lát sàn tốt, tránh đặt máy ở hướng của tấm lát sàn trùng với hướng của bước chân đi (vì sẽ tạo rung động dọc theo thanh ván lát)... Hoặc cầu kỳ hơn, có thể mua một giá đỡ gắn tường và đặt máy quay lên giá đỡ này hay thay chân đế máy quay bằng những chân đế chống rung chuyên nghiệp vốn rất sẵn trên thị trường. Tuy nhiên, mỗi giải pháp sẽ chỉ phù hợp với từng đời máy quay đĩa bởi mỗi máy quay đĩa lại có một đặc tính nhất định. Thêm vào đó, âm trầm từ loa siêu trầm cũng có những ảnh hưởng rung động đến máy quay, vì thế tốt nhất nên để loa siêu trầm này càng xa máy quay đĩa càng tốt.
Dù sử dụng chân đế nào, hãy luôn đảm bảo chân đế này phải giữ cho máy quay đĩa ở trạng thái thăng bằng tuyệt đối. Nếu cần hãy sử dụng thước cân bằng (thước chứa chất lỏng với giọt bong bóng ở giữa) để biết được mức độ cân bằng chính xác nhất.
Nếu máy quay đĩa của bạn cho phép hiệu chỉnh tốc độ quay, bạn hãy đi mua một đĩa test tốc độ (strobe disc, đĩa có các vạch răng cưa chạy thành viền trên bề mặt đĩa) để kiểm tra. Khi đạt tốc độ tối đa, với ánh sáng trung bình trong phòng, bạn phải nhìn thấy chỉ một viền tròn thay vì các vạch đứt quãng. Lưu ý, độ ổn định của tốc độ rất quan trọng, vì thế, bạn cần xem xét kỹ để đảm bảo tốc độ này luôn đồng nhất.
Nếu máy quay của bạn là dạng truyền động dây đai, thì vài năm phải thay dây đai một lần. Còn bạn thấy hiện tượng dây đai hơi đuối so với mô tơ hay trục quay, hay bị trượt khi tăng tốc, nghĩa là dây đai đó có thể đã có vấn đề rão hoặc chai và cần phải thay thế.
Nếu máy quay có dạng truyền động bằng bánh răng đệm, kiểm tra xem các bánh răng này có khớp nhau hoàn toàn hay không, có tạo tiếng động nào không. Với các máy quay với cơ chế truyền động trực tiếp thì cần phải thực hiện các thao tác tra dầu định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Một máy quay đĩa có thể không được tinh chỉnh đúng ở thời điểm mua mới, nhưng theo thời gian, với những trải nghiệm và mày mò cộng với sự cẩn trọng và nâng niu, chúng sẽ dần trở thành những người bạn không thể thiếu của bạn với chất âm và tuổi thọ bền mãi theo thời gian. Công việc này không phải một sớm một chiều, mà là cả một quá trình lao động vừa mang tính khoa học vừa là cả một nghệ thuật. Và những người hết lòng vì nó chắc chắn sẽ không thấy hối tiếc công sức bỏ ra so với những gì mà thú chơi này mang lại.
Nguyễn Hà