Những
ngày giáp tết Nguyên đán, Hà Nội lạnh và mưa, việc chuẩn bị Tết cho gia đình cũng
vô cùng bận rộn, nhưng Á hậu
Trà Ngọc Hằng vẫn lặn lội ra Hà Nội để thực hiện
chuyến đi thăm các
nghệ nhân dân gian, những người được coi là “
báu vật sống” của
nghệ thuật truyền thống Việt Nam. Tâm nguyện được đến chúc Tết các nghệ nhân của
nghệ thuật truyền thống Việt khởi phát từ tình cảm đặc biệt của Trà Ngọc Hằng
dành cho nghệ thuật truyền thống, từ khi cô yêu mến và say mê nghệ thuật Xẩm.
Trà Ngọc
Hằng cũng tìm hiểu nhiều hơn về các loại hình nghệ thuật truyền thống và muốn
được gặp gỡ, thăm hỏi các nghệ nhân. Đồng hành cùng cô trong chuyến đi thăm nghệ
nhân Nguyễn Phú Đẹ, “đệ nhất danh cầm” của ca trù ở Tứ Kỳ (Hải Dương), về làng
Diềm (Bắc Ninh) thăm nghệ nhân quan họ
Nguyễn Thị Bàn, cụ Nguyễn Thị Chịch… những “báu vật sống” của quan họ, là ca
nương Phạm Thị Huệ cùng con gái chị, ca nương trẻ Nguyễn Huệ Phương mới 15 tuổi.
Ca nương Phạm Thị Huệ và Á hậu Trà Ngọc Hằng (bìa phải)
Trà Ngọc
Hằng và ca nương Phạm Thị Huệ đến nhà nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ, nghệ nhân đã đợi
đón từ cổng nhà từ lâu. Nghệ nhân nay đã 93 tuổi nở nụ cười rạng rỡ khi thấy một
“chân dài” trẻ ở phương Nam đến thăm, đây là điều “lạ” và quý đối với những người
hoạt động trong lĩnh vực truyền thống vốn không nhiều người trẻ quan tâm.
Trà Ngọc
Hằng rất bất ngờ khi biết, ở nhà, nghệ nhân còn “kiêm” luôn việc bán hàng xén mớ
rau, đồng dưa, bánh trái lặt vặt… Nhanh nhẹn, tinh anh, nghệ nhân nhớ giá của từng
món hàng, ông còn nói: “Ông chưa quên gì cả, không quên cái gì hết” để chứng
minh sự tinh anh của mình. Ấy thế nhưng, khi cầm cây đàn đáy lên để đàn tặng cô
gái trẻ đầu xuân, nghệ nhân lại khẽ nói nao nao buồn: “Cứ nghe tiếng đàn, tiếng
hát là nhớ bạn, nhớ các cụ, từ ngày các cụ đi thấy lòng trống vắng… Nhớ nhung
ai trong dạ bồi hồi”.
Đến thăm nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ
Nghệ
nhân Nguyễn Phú Đẹ muốn nhắc đến những nghệ nhân như cụ Nguyễn Thị Chúc, Hà Thị
Cầu… Nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ cùng học trò cưng của mình, ca nương Phạm Thị Huệ
cùng đàn, hát những giai điệu mùa Xuân đầy tình người, say đắm, da diết, bâng
khuâng giữa tiết trời ngày cuối năm. Trà Ngọc Hằng cũng thích thú thử đàn, được
nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ dạy cách sử dụng đàn, nói về ca trù và giá trị của ca
trù trong tinh thần, tâm hồn người Việt.
Rời nhà
nghệ nhân Nguyễn Phú Đẹ, Trà Ngọc Hằng có chuyến thăm đầy xúc động và hiểu hơn
rất nhiều điều quý giá về nghệ thuật truyền thống ở “cái nôi” của làng Quan họ
Bắc Ninh trong dịp năm mới. Cô gái miền Nam vốn chỉ biết đến đờn ca tài tử, dân
ca miền Tây được tới làng mà người người, nhà nhà đều hát, đều yêu Quan họ, coi
đó là cuộc sống của mình. “Báu vật sống” nổi tiếng Nguyễn Thị Bàn đón cô bằng
bài Quan họ La Rằng cổ, bằng những triết lý sống sâu xa của người quan họ. Trà
Ngọc Hằng đầy bất ngờ khi nghệ nhân cũng gần 90 tuổi nhưng giọng hát vẫn khoẻ,
vang như chỉ mới 40 hay 50 tuổi.
Với nghệ nhân Nguyễn Thị Bàn
Với nghệ nhân Ngô Thị Lịch Bà nói,
Quan họ không chỉ cho bà tài năng mà còn cho bà cách sống, lối sống đẹp của người
phụ nữ, từ đó truyền lại cho con cháu. Cả gia đình bà đều hát Quan họ, và là
gia đình hát Quan họ nổi tiếng ở làng Diềm. Tới nhà nghệ nhân Ngô Thị Lịch, năm
nay đã gần 90 tuổi, Trà Ngọc Hằng xúc động rưng rưng khi thấy nghệ nhân ở trong
hoàn cảnh chật vật, vất vả, căn phòng mà bà ở chỉ đủ để chui ra chui vào, khom
người ngồi vào cũng khó khăn lắm. Tuổi cao, sức yếu, bà lại bị đau lưng, đi lại
rất khó khăn. Ấy thế nhưng bà thấy vui bởi có tiếng hát làm bầu bạn, vẫn luôn lạc
quan phơi phới trong suy nghĩ.
Hỏi chuyện
xưa, khi là liền chị, hẳn có nhiều người để ý lắm, bà cười sảng khoái nói, có
nhiều lắm nhưng đã là liền chị, đã hát quan họ phải đứng đắn, chung thuỷ, đó là
cái nết của các liền chị, liền anh. Bà hát nhiều làn điệu quan họ với giọng hát
đáng ngạc nhiên, xứng đáng được coi là những “báu vật dân gian” của loại hình
nghệ thuật này.
L.A.V
Ảnh: Nguyễn Hoàn