Sự kỳ diệu của sữa mẹ liên quan rất nhiều đến sự phát triển thần
tốc của não trẻ khi chỉ ở 2 năm đầu đời đã đạt 80% não người trưởng
thành. Cũng như bên nhóm chất đạm, ở nhóm chất béo cũng có những dưỡng
chất mà cơ thể chúng ta không tự sản xuất được, phải lấy vào từ thức ăn –
các axít béo thiết yếu.
Trong đó quan trọng nhất là axít
alpha-linolenic (tiền chất để sản sinh, tổng hợp ra những chất gọi là
omega 3) và axít linoleic (tiền chất của nhóm omega 6). Như đã nói ở
trên là có 6 nhóm chất béo hàm lượng cao nhất trong sữa mẹ, trong đó có 2
nhóm alpha-linolenic & các omega 3 và linoleic và các omega 6.
Các
dầu thực vật cũng có các chất béo omega 3, omega 6 nhưng chúng hoàn toàn
không có hai chất béo quan trọng nhất là DHA (nhóm omega 3) và ARA
(nhóm omega 6) và khác với người lớn có thể tự tổng hợp các chất này từ
tiền chất, người ta cho rằng trẻ sơ sinh chưa có khả năng này nên rất
cần được nhận trực tiếp.
Từ khi phát hiện vai trò quan trọng của DHA, ARA trong cấu tạo não
bộ (DHA chiếm 25% trong lượng khô não), cấu tạo của võng mạc (cửa sổ để
trẻ học hỏi phát triển trí não) cũng như sự hiện diện rất nhiều trong
sữa mẹ nhưng hoàn toàn vắng bóng trong dầu thực vật, làn sóng bổ sung
DHA, ARA vào sữa bột đi kèm những chiến lược khủng marketing, xoay vần
các bà mẹ trong vòng xoáy của việc bổ sung này.
Từ “hàm lượng khuyến
cáo”, đến “gấp 3 lần”, “gấp 5 lần”… nhưng ít ai quan tâm đến việc nguồn
gốc chúng từ đâu, bổ sung nhiều nhưng có hấp thu được hay không, “có quá
dư có thể liên quan đến béo phì hay không”…?
Rất nhiều câu hỏi còn phải chờ, không chỉ vì khuôn khổ ngắn gọn của
bài báo mà vì thời gian bổ sung DHA, ARA còn chưa dài, tuy nhiên phải
nói đến các vấn đề ít người biết nhưng khá quan trọng. Trước tiên là
nguồn gốc các DHA, ARA bổ sung vào sữa bột hiện nay, chỉ một tỷ lệ rất
ít đến từ dầu cá (vì hạn chế mùi vị), phần lớn chúng đến từ vi tảo (DHA)
và nấm (ARA).
Trong quá trình chiết xuất, nhà sản xuất đã sử dụng hóa
chất độc hại hexane, mà dù được cho rằng sẽ bị khử sau đó, các nhà
nghiên cứu độc lập đã tìm thấy dấu vết của hexane trong DHA, ARA thành
phẩm.
Kế đến, DHA đến từ tảo không nằm tách biệt như trong sữa mẹ mà nằm
trong những tế bào mỡ (Docosahexaenoic single cell oil
(DHASCO)), chỉ có 40-50% DHA, còn lại là những hoạt chất của tảo, xa lạ
với hệ tiêu hóa trẻ.
Tương tự với ARA và các tế bào mỡ Arachidonic single cell oil
(ARASCO). Đó là nói về nguồn gốc, còn về kết quả sử dụng sữa bổ sung
DHA, ARA, hiện vẫn chưa có sự nhất quán khi bên cạnh các nghiên cứu cho
thấy kết quả tốt, vẫn có những nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt
giữa nhóm trẻ dùng sữa bột bổ sung DHA, ARA và nhóm dùng sữa bột bình
thường.
Tuy nhiên, đã có vài trăm báo cáo gửi đến FDA (Cơ quan Quản lý
Dược, Thực phẩm Hoa Kỳ), mà trong đó 98 hồ sơ liên quan đến tác dụng phụ
khi dùng sữa bổ sung DHA, ARA – các triệu chứng mắc phải giảm khi trẻ
ngưng dùng sữa bột bổ sung DHA, ARA).
Cũng nên biết rằng dù không cấm
nhưng FDA chưa bao giờ chứng thực sự an toàn của việc bổ sung DHASCO,
ARASCO (tức là DHA, ARA) vào sữa bột, mà các nhà sản xuất đã dựa trên
một đạo luật khác của Hoa kỳ ((GRAS) – Federal Food, Drug, and Cosmetic
Act) để đưa vào.
Sữa mẹ và những điều kỳ diệu vẫn đang được tìm hiểu khám phá, bên
cạnh những loay hoay của ngành công nghiệp dinh dưỡng hàng đầu thế giới –
sữa bột.
Hy vọng những thông tin căn bản, nhưng có thể ít được quan tâm
về chất béo trong sữa bột của bài này, cũng như của các bài về chất bột
đường, chất đạm các số trước của TGTT sẽ giúp bạn đọc và các bà mẹ sẽ
quan tâm, cân nhắc nhiều hơn trước khi lựa chọn phương pháp nuôi con của
mình.