Bữa ăn cần đủ năng lượng
Bs. Nguyễn Văn Tiến,Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết điều đáng ngại là trong các chương trình can thiệp dinh dưỡng ở Việt Nam, hiện nay mới tập trung ưu tiên cho hai đối tượng là bà mẹ và trẻ em, lứa tuổi vị thành niên thì gần như bị bỏ quên.
Trong khi đó, các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, chế độ can thiệp dinh dưỡng trong giai đọan trẻ vị thành niên hết sức quan trọng, vì lứa tuổi này phát triển với tốc độ rất nhanh cả về chiều cao và cân nặng, các biến đổi về tâm, sinh lý, nội tiết, sinh dục.
Thông thường trong giai đoạn này, trung bình mỗi năm trẻ tăng từ 3- 5 kg trọng lượng, chiều cao tăng từ 4-7 cm/năm, trẻ trai phát triển nhiều hơn trẻ gái. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng của trẻ vị thành niên đòi hỏi cũng rất cao cho sự phát triển cũng như hoạt động. Đây chính là nguyên nhân mà trẻ ở giai đoạn này thường ăn không biết no.
Để đảm bảo nhu cầu dinh dưỡng cho sự phát triển lứa tuổi này, BS Tiến cho rằng trẻ cần được cung cấp đủ năng lượng từ 2100-2200kcalo/ngày/nữ và 2100-2900Kcalo/ngày/nam tùy theo từng độ tuổi và nhu cầu khác nhau. Theo đó, trẻ cần ăn 3 bữa/ngày, ăn đủ no và đủ chất dinh dưỡng.
“Nhu cầu chất đạm lứa tuổi vị thành niên cần thiết cho tốc độ phát triển, vì chất đạm giúp tạo nên cấu trúc của tế bào, tạo nên các nội tiết tố (hormone) và đáp ứng khả năng miễn dịch cơ thể. Nguồn đạm động vật cung cấp cho bữa ăn từ: thịt, cá, trứng, sữa, tôm, cua,... nguồn đạm thực vật từ đậu đỗ, vừng, lạc… Chất đạm mà mỗi ngày trẻ phải được nạp vào cơ thể 70gam/nam và 60gam/nữ, trong đó tỷ lệ đạm động vật chiếm từ 35-40%”- BS Tiến nhấn mạnh.
Ngoài ra, trong giai đoạn này trẻ cần được bổ sung chất béo hàng ngày. Làm rõ hơn điều này BS Tiến cho rằng, chất béo là nguồn cung cấp năng lượng, giúp hoà tan và hấp thu các loại vitamin tan trong dầu: vitaminA, E, D, K. Trung bình mỗi ngày cần từ 40-50 gam. Nguồn chất béo từ nguồn gốc động vật và thực vật với tỷ lệ cân đối là 70% và 30%. Năng lượng do lipit cung cấp trong khẩu phần khoảng 20%.
Không thể thiếu các vi chất dinh dưỡng
Các chuyên gia dinh dưỡng cũng cho rằng bên cạnh chất đạm và chất béo trẻ trong tuổi vị thành niên cần được bổ sung thêm chất sắt. Vì sắt là thành phần của huyết sắc tố, tham gia vào quá trình vận chuyển oxy và là thành phần quan trọng của hemoglobin. Nhu cầu sắt của trẻ vị thành niên đáp ứng được thông qua chế độ ăn giàu sắt giá trị sinh học cao.
Tuy nhiên, ở nước ta khả năng tiếp cận các nguồn thức ăn động vật có lượng sắt giá trị sinh học cao từ khẩu phần là rất thấp. Vì vậy, ngay từ khi vị thành niên cần uống bổ sung thêm viên sắt hoặc viên đa vi chất hàng tuần. Trẻ trai vị thành niên nhu cầu sắt 12-18 mg/ngày, trẻ nữ cần 20 mg/ngày. Thức ăn giàu sắt có nguồn gốc động vật như: thịt bò, trứng gà, trứng vịt, tim lợn, gan gà...
Ngoài ra, theo BS Tiến, vitamin A, vitamin C, can xi cũng là những vi chất rất cần cho trẻ trong giai đoạn này. Nếu như vitaminA cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển bình thường, tăng cường khả năng miễn dịch giảm tỷ lệ nhiễm trùng thì vitamin C giúp hấp thu và sử dụng sắt, can xi và axit folic. Ngoài ra vitamin C còn có chức năng chống dị ứng, tăng khả năng miễn dịch, kích thích tạo dịch mật, bảo vệ thành mạch.
Vitamin A có trong thức ăn động vật: gan, trứng, sữa,... Ngoài ra thức ăn thực vật cung cấp nguồn caroten như rau xanh, gấc, qủa màu vàng. Nhu cầu vitaminA lứa tuổi vi thành niên là 600 mcg/ngày. VitaminC có nhiều trong các loại rau xanh, qủa chín. Nhu cầu vitamin C tuổi vị thành niên là 65 mg/ngày.
“Một vi chất khác không thể thiếu kích thích sự tăng trưởng chiều cao của trẻ trong giai đoạn dậy thì đó là can xi. Vì giai đoạn này tốc độ phát triển chiều cao rất nhanh, nhu cầu can xi nhiều, can xi cùng với phospho để duy trì và hình thành bộ xương, răng vững chắc. Can xi có nhiều trong sữa, các loại thủy, hải sản. Nhu cầu vitaminD tuổi vị thành niên là 5 mcg/ngày”- BS Tiến kết luận.
Ngô Châu Anh