Mụn cóc là những u nhỏ tăng sản lành tính của lớp thượng bì, bề mặt thường sần sùi, gây ra bởi HPV (Human Papilloma Virus). HPV xâm nhập da qua những vết trầy xước bên ngoài. Mụn cóc có thể phát triển trong nhiều tháng mới nhìn thấy được. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng tỷ lệ mắc phải ở trẻ em cao hơn vì chúng hiếu động và thường xuyên làm trầy sướt chân tay, hay đi chân không, cắn móng tay, nghịch đất cát, lê la dưới đất...
Vì sao bị bệnh?
HPV thường sống ở những nơi ấm - ẩm nên việc đi chân đất ở những nơi này sẽ dễ bị mụn cóc bàn chân hơn. Làm móng, cắt khóe móng chân, tay... cũng là nguyên nhân thường gây mụn cóc ở người lớn (nhất là phụ nữ). Bệnh nhân bị suy giảm hệ miễn dịch như khi bị ung thư máu, lymphoma hay nhiễm HIV/AIDS dễ bị mụn cóc và thường lâu khỏi. Bệnh có thể lây do dùng chung vật dụng với người có mụn cóc như khăn lau, giày dép, quần áo và lây qua quan hệ tình dục nếu mụn cóc ở bộ phận sinh dục. Thông thường phải mất 2-3 tháng sau khi tiếp xúc với người bệnh thì mới biết có bị lây hay không.
Có hai dạng mụn cóc thường gặp
Dạng mụn cóc thông thường: Là những cục sẩn cứng nhô trên da, mặt sần sùi, hình tròn, kích thước từ 2mm đến vài chục mm, có màu xám. Có thể gặp mụn cóc này ở bất cứ vùng nào trên da, thường gặp nhất là ở bàn tay do chung đụng nhiều và ở một số vị trí đặc biệt: dưới lòng bàn chân, dưới móng tay, dưới móng chân, gót chân; mụn cóc ở bộ phận sinh dục, xung quanh hậu môn, có triệu chứng gần giống như bệnh sùi mào gà. Trong trường hợp có quan hệ tình dục thì dễ bị lây.
Dạng mụn cóc phẳng: Là những sẩn nhỏ hơi nhô cao trên mặt da, nhìn và sờ kỹ mới phát hiện được. Kích thước từ 1-5mm, màu vàng nâu, bề mặt trơn láng. Loại mụn cóc này thường lây lan nhanh nên thường có vài chục đến hàng trăm cái mọc trên da, có khi mọc thành vệt dài. Vị trí thường gặp ở lưng bàn tay, cẳng tay, mặt cổ.
Làm sao trị mụn cóc?
Vì đây là bệnh gây ra do virut, nếu để lâu mụn cóc thường có khuynh hướng lây lan nhiều hơn, do đó nên điều trị càng sớm càng tốt. Hiện nay y học có nhiều phương pháp điều trị mụn cóc như:
Chấm acid: Khi mụn dưới 0,5cm, sử dụng dung dịch axit salicylic và lactic (duofilm, collomack). Thuốc sẽ làm tiêu hủy, bong tróc các tế bào sừng cùng với virut ở mụn cóc. Tuy nhiên, phải mất nhiều tuần mới có thể làm mụn biến mất hoàn toàn. Bệnh nhân có thể dùng những chế phẩm này tại nhà, nhưng để sử dụng thuốc hiệu quả, cần rửa sạch vùng sẽ chấm thuốc bằng xà phòng. Chú ý không để axit dính ra vùng da lành.
Chấm nitơ lỏng: Thường được chia làm nhiều đợt, mỗi đợt cách nhau khoảng 1-2 tuần sẽ cho kết quả tốt (có người khỏi hoàn toàn). Thuốc được sử dụng là khí nitrogen ở dạng hóa lỏng nên có nhiệt độ rất thấp (-196oC). Thuốc ít để lại sẹo hay biến đổi sắc tố ở vị trí chấm nhưng thường gây khó chịu khi chấm, có thể gây phồng nước và gây đau nhiều ngày sau khi chấm. Cần đến phòng khám da liễu để được điều trị.
Chấm nitơ lỏng điều trị mụn cóc.
Đốt điện: Áp dụng cho các mụn cóc dưới 1cm hay ở vị trí khó tiểu phẫu (ví dụ, ở kẽ ngón chân, tay). Mụn cóc sẽ được lấy đi bằng dòng điện cao tần. Ưu điểm của việc đốt điện là tiến hành nhanh chóng, đơn giản, rẻ tiền và có thể khoét sâu lấy hết nhân mụn cóc. Khuyết điểm là thời gian lành vết thương lâu hơn, chăm sóc vết thương phải kỹ lưỡng hơn, dễ bị nhiễm khuẩn (vì vết thương hở), chảy máu ở những vết thương to.
Cắt bỏ: Áp dụng cho mụn có kích thước dưới 2cm và ở vị trí bằng phẳng (gót chân, cạnh bàn chân, lòng bàn chân...). Ưu điểm của tiểu phẫu là thời gian lành vết thương nhanh hơn đốt điện, chăm sóc vết thương sau mổ dễ dàng, ít nguy cơ nhiễm khuẩn hơn (vết thương kín) nhưng chi phí cao hơn, dễ bị tái phát vì không lấy hết nhân mụn cóc được và có thể để lại sẹo.
Ngoài ra có thể tiêm bleomycin hoặc tiêm interferon vào mụn cóc trong trường hợp mụn cóc khó điều trị.
Lời khuyên thầy thuốc
Đôi khi mụn cóc tái phát nhanh do các mụn mẹ đã gieo rắc virut và tạo các mụn con ở những vùng da xung quanh trước khi chúng được điều trị. Các mụn cóc con này có kích thước quá nhỏ nên không thể phát hiện được khi điều trị mụn mẹ. Do đó, cần điều trị mụn cóc sớm ngay khi mới phát hiện để tránh hiện tượng tự lây nhiễm. Khi phát hiện bị mụn cóc ở bàn chân cần chọn giày dép thích hợp, vừa vặn, không chật hay rộng quá. Giữ chân luôn khô ráo và thay tất thường xuyên. Dùng các miếng đế lót, đệm lót (trong giày, dép) ở vị trí có các mụn cóc để giảm đau hay khó chịu. Ngoài ra, có thể dùng đá bọt nhám khi tắm chà lên bề mặt mụn để giảm bớt kích thước và độ sần sùi. Đến bác sĩ chuyên khoa da liễu để khám và điều trị sớm ngay khi mới phát hiện bị mụn cóc để tránh hiện tượng tự lây nhiễm.
BS. Vũ Lan Anh