Quy trình 3 bước
Quy trình này được tiến hành theo 3 bước nhìn, sờ, nắn ngực ở 3 tư thế đứng, ngồi, nằm.
Cách khám: Đứng trước gương, xem độ cân xứng hai bên vú, vú có tròn đều không, có hiện tượng nhăn da hay khối u không… Sau đó, dùng lòng bàn tay sờ nắn vú ở tư thế đứng hay nằm (chú ý không bóp ngang mà dùng cả bàn tay nắn nhẹ nhàng, toàn diện lên mặt tuyến vú). So sánh kỹ hai bên vú để phát hiện được những bất thường.
Nhìn: Tự khám trước gương
Bạn đứng trước gương, để hở hoàn toàn phần trên cơ thể, hai tay buông thõng và quan sát vú của mình. Quan sát kỹ hai bầu vú ở các tư thế: hai tay duỗi thẳng, chống nạnh, để trên đầu cân xứng hai bên. Quan sát này nhằm mục đích đánh giá sự cân đối của hai vú (chu vi của vú có tròn đều không, có hiện tượng nhăn da không, độ cao của vú có đều đặn không), màu da của vú (có các mảng da bất thường không, màu sắc của đầu vú nếu đỏ ửng có thể là viêm hoặc áp xe). Nếu trên quầng thâm của vú có mảng, vảy, mụn thì có thể bị viêm. Chống hai tay lên hông hoặc giơ cao xem vị trí của vú có thay đổi bất thường không?
Sờ, nắn: Thực hiện ở cả 3 tư thế nằm, ngồi, đứng. Tuy nhiên, tư thế nằm là tốt nhất. Nằm trên nền cứng, có thể kê gối cứng dưới một bên vai (bên khám) rồi chuyển sang bên kia. Khi khám chú ý không bóp ngang mà dùng các đầu ngón tay day đều, chậm, nhẹ nhàng bề mặt vú để có thể phát hiện được các khối u nhỏ.
Nếu như vú có u thì có thể kiểm tra tính chất của khối u qua độ rắn, chắc cũng như ranh giới giữa các khối u. Nếu ranh giới không rõ ràng, ăn sâu vào các mô lân cận, không di động có thể nghĩ đến u ác tính. Còn nếu như khối u rời rạc so với các mô khác và có di động thì là u lành tính. Cũng như vậy nếu ấn tay vào khối u, kéo da lên phía trên, thấy sần da cam thì có thể là u ác tính.
Quy trình 5 bước
Bước 1: Ở tư thế xuôi 2 tay
Cởi trần đứng trước gương, 2 tay xuôi tự nhiên theo thân người. Nhìn thật kỹ vào ngực để quan sát đặc điểm của da, độ lớn nhỏ của vú, hình dạng núm vú. Nhìn thật kỹ để tìm những thay đổi bất thường như: dấu hiệu sưng nề của da giống như vỏ quả cam, vùng đỏ da, vùng lõm da, núm vú bị biến dạng hoặc bị kéo lệch hoặc bị tụt vào.
Cần nhìn và so sánh hai bên ngực với nhau.
Bước 2: Ở tư thế đưa 2 tay lên đầu
Bạn đứng ở tư thế đưa cao 2 tay lên đầu hơi gập người về phía trước. Động tác này giúp cho bộ ngực của bạn đưa ra trước và giúp bạn dễ nhìn hơn.
Hãy nhìn thật kỹ hình dáng bên ngoài của hai vú và lưu ý những dấu hiệu bất thường như ở bước 1.
Bước 3: Ở tư thế đứng chống nạnh
Bạn ở tư thế đứng chống nạnh, hơi gồng người một chút. Động tác này làm căng cơ ngực khiến cho hình dáng bên ngoài tuyến vú nổi rõ hơn.
Bước 4: Ở tư thế một tay đưa lên đầu
Đưa một tay lên đầu và khám ngực bằng tay còn lại. Dùng 3 ngón tay xòe thẳng xoa nhẹ lên tuyến vú, bắt đầu từ trong quầng vú, vừa xoa vừa di chuyển ra ngoài theo đường xoắn ốc, đồng tâm, hoặc tia bán kính
Khi sờ thấy một vùng nào đó bất thường thì nên kiểm chứng vùng tương tự ở vú bên kia xem có giống hay không? Nếu giống là điều bình thường, bởi vì tuyến vú luôn luôn đối xứng với nhau cả về hình dạng bên ngoài lẫn cấu tạo bên trong.
Sau đó, bạn tiếp tục khám lên cao ở vùng nách, vì tuyến vú kéo dài đến tận vùng nách. Sau cùng dùng ngón tay cái và ngón tay trỏ nặn nhẹ núm vú xem có chảy nước vàng hoặc máu không? Hãy kiểm tra cẩn thận mỗi bên vú trong các tư thế này để có thể phát hiện ra những bất thường nếu có. Nếu mới bắt đầu tự khám vú thì có thể khám nhiều lần.
Bước 5: Ở tư thế nằm có độn gối hoặc khăn dưới vai
Thực hiện lại động tác khám giống như khám khi đứng, không để sót phần nào của vú, kể cả ở nách.
Khi khám xong một bên thì tiếp tục khám vú bên kia.
Lam Lê (tổng hợp)