Hôn mê là tình trạng mất ý thức, là một phản ứng tương đối đồng nhất của não bộ đối với các kích thích nội sinh hoặc ngoại sinh khác nhau như thiếu oxy, thay đổi độ pH, hạ đường huyết, rối loạn nước điện giải cũng như đối với các chất độc nội sinh và ngoại sinh.
Trên lâm sàng, có thể đánh giá các mức độ
hôn mê như sau:
Hôn mê độ I hay hôn mê nông (coma sopor) do quá trình bệnh lý gây ức chế vỏ não lan rộng
Biểu hiện là không thức tỉnh, giảm nhận thức, giảm hoặc mất đáp ứng chủ động với kích thích.
Bệnh nhân còn hắt hơi; phản xạ đồng tử với ánh sáng, phản xạ nuốt giảm; rối loạn cơ vòng; có trường hợp
bệnh nhân vật vã, giãy giụa, kêu la, mê sảng, người ta gọi là hôn mê thao thức.
Khi hôn mê, nếu tổn thương não nặng nề, không hồi phục được ta gọi là tình trạng chết não
và chắc chắn bệnh nhân sẽ tử vong
Hôn mê độ II hay hôn mê vừa, hôn mê thực sự
Đây là quá trình ức chế đã lan xuống gian não và não giữa.
Biểu hiện là không thức tỉnh, giảm nhận thức, giảm hoặc mất đáp ứng chủ động với kích thích. Bắt đầu có rối
loạn nhịp thở, rối loạn tim mạch (như mạch nhanh, nhỏ,
huyết áp dao động).
Hôn mê độ III hay hôn mê sâu
Bệnh nhân mất ý thức sâu sắc, không đáp ứng với mọi kích thích và mọi cường độ; mất tất cả các phản xạ, đồng tử giãn; rối loạn thần kinh thực vật nghiêm trọng,
tim đập yếu, huyết áp giảm, bệnh nhân xanh nhợt, rối loạn nhịp thở, tăng tiết đờm rãi.
Hôn mê độ IV hay hôn mê quá mức, hôn mê không hồi phục
Giai đoạn này quá trình bệnh lý ức chế rất nặng nề sâu sắc tới hành não và cả tuỷ sống. Bệnh nhân rối loạn hô hấp và tim mạch rất nặng nề, bệnh nhân không còn tự thở được, cần hô hấp hỗ trợ, huyết áp hạ rất thấp, có khi không đo được, tim đập rời rạc, yếu ớt.
Nếu tổn thương não nặng nề, không hồi phục được ta gọi là tình trạng chết não và chắc chắn bệnh nhân sẽ tử vong.
Khi bệnh nhân có dấu hiệu hôn mê cần cấp cứu và xử lý kịp thời bằng cách nghiêng đầu khoảng 30 - 45 độ, đưa tới cơ sở y tế gần nhất để thở oxy, điều chỉnh huyết áp để được giữ thông đường thở, mở khí quản cấp cứu kịp thời.
Theo PGS.TS Nguyễn Văn Chương - Khoa học và Đời sống