Đầy hơi, trướng bụng là vấn đề sức
khoẻ thường gặp nhưng lại hoàn toàn không thông thường. Bên cạnh những
rối loạn tiêu hóa, đầy hơi,
trướng bụng còn là dấu hiệu của nhiều
bệnh lý nguy hiểm như viêm loét
dạ dày - tá tràng, trào ngược
dạ dày
thực quản, hẹp hang môn vị, thậm chí là dấu hiệu
ung thư dạ dày tá
tràng…
25% người
khoẻ đã từng bị đầy hơi
Người bệnh sẽ có cảm giác đầy
hơi trướng bụng khi lượng khí trong đường tiêu hóa tăng lên bất thường. Nguyên nhân tăng khí
tại dạ dày thường bắt nguồn từ những thói quen không tốt khi ăn uống như ăn quá nhanh, nhai không
kỹ, nuốt vội vàng, vừa ăn vừa uống, ăn nhiều chất béo, gia vị, chất kích thích; rối loạn vận động
ống tiêu hóa.
Tuy nhiên, khá nhiều bệnh lý thực
thể khác cũng làm tăng khí tại dạ dày như viêm loét dạ dày tá tràng, hẹp hang vị môn, ung thư dạ
dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản.
Riêng với ruột, nếu có tình trạng giảm hấp thu, khi tăng
số lượng vi khuẩn, có tình trạng tắc nghẽn do bệnh đường ruột mãn tính, phình
đại tràng bẩm sinh
hoặc uống nhiều kháng sinh thì sẽ làm tăng khí.
Tăng lượng khí trong ống tiêu hóa
sẽ gây trướng bụng. Tuy nhiên, nhiều
nguyên nhân khác cũng gây trướng bụng, do có dịch hoặc khối u
trong ống tiêu hóa. Cụ thể, nếu trướng bụng liên tục thì có thể nghĩ đến khả năng là do bị báng
bụng, khối u hoặc do béo phì. Nếu trướng bụng từng cơn thì thỉnh thoảng do ứ khí hoặc ứ dịch trong
dạ dày.
Các bệnh gây đầy hơi thường gặp
nhất là: Hội chứng ruột kích thích, rối loạn tiêu hóa chức năng, bị táo bón mạn tính. Ước tính có
khoảng 25% người khoẻ đã từng bị đầy hơi.
Trướng bụng đơn thuần là do sử dụng
thức ăn khó tiêu,
thức ăn chứa nhiều carbohydrate như đậu,
bắp cải, sữa... hoặc bị rối loạn nhu động ruột.
Trướng
bụng còn xuất phát từ các bệnh lý nguy hiểm khác: Tắc ruột, do nhiễm ký sinh trùng Giardia, bệnh
Crohn, tăng trưởng vi khuẩn quá mức ở ruột, kém hấp thu một số chất nào đó, rối loạn lo
âu.
|
Ảnh minh họa |
Cách xử
lý
Khi bị đầy hơi, trướng bụng, trước
tiên chính
người bệnh nên tự rà soát lại về những khả năng gây đầy hơi, trướng bụng xuất phát từ những thói quen
không tốt trong ăn uống, từ thực phẩm nạp vào người và loại trừ những yếu tố này.
Khi đã loại bỏ
những yếu tố nguy cơ từ thói quen nhưng vẫn bị đầy hơi, trướng bụng, kèm thêm một trong những triệu
chứng như tiêu chảy kéo dài trên 5 ngày, giảm cân không rõ nguyên nhân, đau bụng, máu trong phân,
mất cảm giác ngon miệng, sốt không rõ nguyên nhân, nôn ói kéo dài trên 48 giờ thì phải gặp bác sĩ
ngay.
Trường hợp bị đầy hơi hoặc trướng bụng tái phát ít nhất 3 ngày mỗi tháng, kéo dài trong 3
tháng thì có thể nghĩ đến các bệnh lý như rối loạn tiêu hóa, hội chứng ruột kích
thích...
Người bệnh cần lưu ý hơn nữa khi
đầy hơi, trướng bụng đi cùng với một trong các biểu hiện và yếu tố nguy cơ như khó nuốt, sụt cân,
chảy máu hậu môn, rối loạn đại tiện (đặc biệt ở người cao tuổi), tiền sử gia đình bị ung thư đại
tràng...
Khi đó cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được khám chữa. Lúc này, người
bệnh có thể được chỉ định làm thêm các chẩn đoán cận lâm sàng gồm: Xét nghiệm phân, phân tích thành
phần khí, chụp X-quang, nội soi dạ dày, đại tràng; thậm chí là siêu âm, chụp CT hoặc MRI. Khi đã
xác định được nguyên nhân, bệnh lý gây đầy hơi, trướng bụng, nhất thiết cần điều trị ngay và
sớm.
Đầy hơi, trướng bụng nên tránh
những thức ăn gây tăng khí ở ống tiêu hóa như thức uống có gas, bắp cải, hành tây, lạc, khoai lang,
không nhai kẹo cao sư, không nên ăn và uống cùng lúc; hạn chế những thức ăn gây lên men tại dạ dày
(thức ăn chứa nhiều carbohydrate như tinh bột...).
Ăn chậm nhai kỹ, ăn và nhai ngậm
môi. Ưu tiên thực phẩm chứa chất đạm và sản phẩm từ sữa chứa ít đường - béo. Thêm thực phẩm giúp
làm giảm đầy hơi như gừng, sữa chua, quả dứa (không dùng cho người bị viêm loét dạ dày), trà, đu
đủ...
Luyện tập thể dục thể thao hàng ngày là cách giúp nhu động ruột hoạt động đều, tiêu hóa tốt
nhưng không nên hoạt động khi ăn no, uống nhiều nước.
Theo TS.BS Lê Thanh Toàn - Kiến thức
Bộ môn Bác sĩ gia đình, trường Đại học Y Dược TPHCM