Làng gốm Phù Lãng thuộc huyện Quế Võ,
Bắc Ninh được hình thành và
phát triển
cách ngày đây khoảng 900 năm với những sản phẩm
thủ công truyền thống, đồ gia
dụng, nhưng ngày nay, cùng với sự xuất hiện đa dạng các mặt hàng gia dụng bằng
nhựa, đầu ra sản phẩm gặp khó khăn, gốm Phù Lãng đang đứng trước nguy cơ mai
một.
Đi dọc các khu chợ xung quanh xã Phù Lãng mới thấy những trăn trở của bà con
làng nghề là có cơ sở. Chị Nguyễn Thị Lượng (Châu Cầu, Châu Phong, Quế Võ), cạnh
xã Phù Lãng cho biết, ở phiên chợ ngày trước những sản phẩm gốm Phù Lãng luôn
được ưa thích, bởi nhà nào ít cũng có vài cái vại sành muối dưa, đựng tương,
đựng gạo. Nhưng những năm gần đây, để thay thế những sản phẩm gốm to, cồng kềnh,
người dân đã chuyển sang sử dụng các loại xô, lọ nhựa giá thành rẻ hơn, nên nơi
đây không còn chợ gốm nữa.
Khác với những năm trước khi nghề gốm còn thịnh hành, ngày nay bước vào xã Phù
Lãng không còn cảnh san sát, la liệt những chum, vại, tiểu sành phơi bày từ
ngoài ngõ vào trong sân nhà, cảnh tấp nập từng đoàn xe tải, thuyền chài chở sản
phẩm gốm đi tiêu thụ...
Anh Phạm Hồng Hải (thôn Phù Lãng, Phù Lãng, Quế Võ, Bắc Ninh) chủ một xưởng
gốm cho biết, những năm trước xưởng của anh luôn có 10 công nhân
làm thuê, nhưng
năm nay chỉ có hai vợ chồng làm, lúc nhiều việc cũng chỉ dám thuê từ 2 đến 3
người. Anh Hải tâm sự: ở làng này, hiện chỉ những người già và những người đam
mê gốm mới duy trì nghề. Hầu như những thanh niên ở độ tuổi từ 30 trở xuống, ai
được học hành thì thoát ly ra ngoài, còn đa phần đi làm thuê trong các nhà máy,
xí nghiệp, hoặc đi làm thuê ở làng gốm Bát Tràng với tiền công cao gấp đôi.
Ông Nguyễn Tiến Nên, Phó Chủ tịch xã Phù Lãng, cho biết hiện nay trong làng chỉ
còn 300 hộ dân làm gốm, chiếm khoảng 1/3 tổng số hộ trong làng nghề. Trong số
này chỉ có một số xưởng phát triển được, còn một số gia đình chỉ sản xuất ở mức
cầm chừng.
Một trong những nguyên nhân khiến sản phẩm gốm Phù Lãng không còn được người
tiêu dùng ưa chuộng là do chưa có chương trình giới thiệu sản phẩm làng nghề đến
đông đảo người tiêu dùng.
Chị Trần Thị Thắm (thôn Thủ Công, Phù Lãng), một thợ làm gốm cho biết những
người lái buôn vào làng mua với giá rẻ, nhưng khi bán ra ngoài thị trường, sản
phẩm đến tay người tiêu dùng, giá đội lên gấp bội. Cũng một chiếc lọ, khi mua
tại làng có giá hàng chục, nhưng khi đến tay người tiêu dùng lên tới hàng trăm.
Đây là một trong những nguyên nhân khiến gốm Phù Lãng mất khách.
Để bắt kịp thị trường và nhu cầu đa dạng các
loại hình sản phẩm, làng gốm Phù
Lãng đã chuyển dịch từ thuần túy sản xuất hàng thủ công sang làm một số mặt hàng
gốm mỹ nghệ, trang trí, tranh gốm và các sản phẩm có hoa văn tinh tế. Tuy nhiên,
đa phần các mặt hàng này chỉ tiêu thụ được trong mấy tháng gần Tết.
Trước những khó khăn trên, ông Nguyễn Tiến Nên cho biết, chính quyền xã và nhân
dân làng nghề đang nỗ lực tìm những giải pháp cải thiện mẫu mã, kỹ thuật sản
phẩm, gìn giữ nghề của cha ông.
Bên cạnh đó, với sự quan tâm, giúp đỡ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
tỉnh Bắc Ninh, Quỹ châu Á và Viện nghiên cứu và phát triển làng nghề Việt Nam đã
xây dựng mô hình
du lịch cộng đồng để giới thiệu sản phẩm làng nghề khắp trong
và ngoài nước. Theo đó, Bắc Ninh sẽ hình thành mô hình du lịch làng nghề gồm
nghề tương (Đình Tổ, Thuận Thành) - làng quan họ Niềm Xá - gốm Phù Lãng. Hy vọng
việc phát triển loại hình du lịch này có thể đưa gốm Phù Lãng phục hồi và ngày
càng phát triển, góp phần đưa sản phẩm làng nghề đến với người yêu gốm./.