(SKDS) – Telithromycin là thuốc kháng sinh thuộc nhóm macrolid. Trong nhóm macrolid thì thuốc cổ điển là erythromycin có cách đây hơn 50 năm. Sau đó là sự ra đời clarithromycin, azithromycin. Nhưng sau 2 kháng sinh này là sự có mặt của telithromycin. Đây là thuốc mới hơn có tính vượt trội về nhiều mặt và chưa bị vi khuẩn kháng lại. Telithromycin được dùng như một “vũ khí chiến lược” chống lại các nhiễm khuẩn đường hô hấp như viêm phế quản, viêm phổi, viêm xoang cấp tính. Tùy tình trạng bệnh mà thời gian sử dụng thuốc có thể từ 5 - 10 ngày.
Tuy nhiên trong thời gian gần đây những tai biến do telithromycin gây ra cho gan là điều đáng quan ngại. Cũng về
tác hại gây độc với gan thì 2 thuốc cùng nhóm clarithromycin, azithromycin chủ yếu chỉ làm thay đổi các chỉ số men gan như làm tăng aminotransferase, bilirubin trong huyết thanh kèm theo vàng da, sốt phát ban, tăng bạch cầu ưa eosin hay một số thuốc thuộc nhóm quinolon như levofloxacin chỉ làm thay đổi chức năng gan khi dùng lâu dài.
Nhưng với telithromycin không chỉ gây độc với gan theo cơ chế này mà còn gây tổn thương tế bào gan và có tần suất gây độc cho gan vượt trội hơn các loại kháng sinh nói trên. Ngoài ra, nó còn làm trầm trọng thêm bệnh nhược cơ ở những người bệnh có dùng statin, gây rối loạn thị giác, ngất.
Tính độc cho gan do thuốc ít được thử đầy đủ trước khi lưu hành. Bởi lẽ để xác định được tính độc trên gan do thuốc gây ra cần thử nghiệm với tỉ lệ 1/1.000 người dùng, như vậy ít ra phải thử trên 3.000 người. Khó kiếm được một lượng người khỏe mạnh tình nguyện lớn như thế để thử lâm sàng. Vì thế, tính độc cho gan do thuốc thường được phát hiện một cách ngẫu nhiên khi thử liều độc (LD50) hoặc thử trên một nhóm nhỏ (30-50 người) không có đủ tin cậy cần thiết.
Độc tính gan của thuốc phần lớn chỉ được phát hiện sau một thời gian đưa thuốc vào thị trường. Việc phát hiện
độc tính gan của telithromycin nằm trong trường hợp chung này. Nó cũng giống như trường hợp thuốc điều trị
đái tháo đường troglitazon (rezulin). Khi thử nghiệm chỉ thấy thuốc tăng men gan, nhưng sau khi đưa ra thị trường đã làm cho 94 người bị suy gan trầm trọng và bị rút khỏi thị trường vào năm 2000.
Hiện nay các thầy thuốc
khuyến cáo: chỉ nên dùng telithromycin cho các trường hợp viêm phổi do phế cầu khuẩn kháng thuốc, còn trường hợp viêm phế quản, viêm xoang thì nên chọn các kháng sinh khác trong nhóm hoặc nhóm khác có hiệu quả tương đương, ít nguy cơ hơn. FDA đang xem xét lại nhằm hạn chế cho dùng kháng sinh này như các thầy thuốc đã khuyến cáo. Liên hệ với trường hợp thuốc đái tháo đường nói trên, người ta còn dự đoán cũng có thể tới đây telithromycin bị rút khỏi thị trường. Đương nhiên quyết định cuối cùng vẫn là FDA một khi thu thập đủ chứng cớ cân nhắc giữa lợi tích và nguy cơ. Trong khi chờ đợi, tốt nhất không nên lạm dụng.
DS. Vũ Hải