Lọc màng bụng trong điều trị suy thận mạn

Hướng dẫn kỹ thuật lọc màng bụng cho bệnh nhân.

Trước đây khi điều trị suy thận mạn người ta đặt song song cả vấn đề điều trị bảo tồn, lọc máu tại bệnh viện, ghép thận. Xu hướng chung là làm thế nào điều trị dự phòng và kéo dài thời gian suy thận nhẹ và vừa càng lâu càng tốt, thay vì vài ba năm lên tới 10-15 năm, làm giảm tải lượng bệnh nhân lọc máu. Mặc dù vậy ghép thận có những bất cập vì lượng người cần ghép cao, lượng người cho lại ít, dẫn đến cung không đủ cầu. Thứ nữa, đối với vấn đề lọc máu là tăng cường tự lọc máu và giảm số lượng lọc máu tại bệnh viện. Các thành phố lớn, các trung tâm y tế lớn không thể đảm nhận hết các bệnh nhân đến lọc máu. Mô hình “làng chạy thận" tại Bệnh viện Bạch Mai- Hà Nội là câu hỏi làm đau đầu các nhà quản lí cũng như các thầy thuốc. Do đó phải làm thế nào để xây dựng nhiều trung tâm tư vấn lọc máu. Làm sao mỗi tỉnh, thành phố đều có 1-2 trung tâm. Những trung tâm này gọn, nhỏ, linh hoạt, không cồng kềnh, đầu tư theo khả năng của từng địa phương trên cơ sở có thể mở rộng và phát triển. Một điểm nữa cần chú ý là làm sao các cơ sở này ở gần bệnh nhân để thuận tiện cho việc chăm sóc, theo dõi bệnh. Tăng cường việc đào tạo cho bệnh nhân có thể nắm được tình trạng bệnh và có thể tự điều trị được, có thể tự lọc máu tại nhà. Tất cả các nghiên cứu đều cho thấy, bệnh nhân lọc máu tại nhà, tự lọc máu có liều lọc, thời gian lọc phù hợp và thuận tiện hơn cho công việc và cho cuộc sống. Tư vấn và điều trị dự phòng bệnh nhân tốt sẽ giảm thiểu số lượng bệnh nhân phải lọc máu.

Lọc màng bụng là kỹ thuật có tính hiệu quả về nhiều mặt

Từ lúc chỉ 1-2 bệnh viện thực hiện thì nay đã có trên 10 đơn vị triển khai áp dụng kĩ thuật LMB. Hiện nay các bệnh nhân được điều trị bằng phương pháp này chủ yếu tại Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108; Bệnh viện E ở khu vực phía Bắc, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện 115, Bệnh viện Thống Nhất ở khu vực phía Nam. Điều đó đã chứng minh được tính hữu dụng, tính thực tế, tính xã hội của phương pháp này.

Ưu điểm chính của phương pháp này là đơn giản, dễ thực hiện và áp dụng cho nhiều nơi. Trong khi bệnh nhân chạy thận nhân tạo phải đến bệnh viện 15-16 lần mỗi tháng thì những người LMB chỉ phải có mặt mỗi tháng một lần để kiểm tra và lấy dịch lọc. Điều này rất quan trọng với những người ở xa trung tâm y tế, xa nơi có điều kiện chạy thận nhân tạo.

Về đào tạo cán bộ nhanh chóng hơn kĩ thuật thận nhân tạo và có thể thực hành kĩ thuật LMB sớm.

Ngoài các ưu điểm trên, một lý do quan trọng mà nhiều quốc gia lựa chọn phương pháp thẩm phân phúc mạc, đó là tính kinh tế. Để có một trung tâm thận nhân tạo cần đầu tư cho máy móc, hệ thống xử lý nước, phòng bệnh... rất tốn kém chưa tính tới chi phí cho những cán bộ y tế làm việc hằng ngày. Trong khi LMB chỉ cần một phòng điều trị gọn nhỏ và không cần thiết bị máy móc phức tạp.

Những khó khăn

Chúng ta cũng phải thận trọng với biến chứng của LMB. Vấn đề cơ bản nhất của LMB là biến chứng viêm phúc mạc. Để đảm bảo không viêm phúc mạc, phải vệ sinh môi trường thật tốt, người bệnh thao tác phải được đào tạo một cách kĩ càng và được kiểm soát một cách gắt gao. Tuy nhiên đa phần những người LMB là ở tỉnh xa. Với điều kiện của Việt Nam, dùng nước sạch chưa được phủ khắp, hơn nữa vấn đề ý thức giữ vệ sinh của chính chúng ta như rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh còn kém. Vì vậy nguy cơ nhiễm trùng vẫn còn.

Dịch lọc liên tục ngoài việc lấy đi những chất độc hại cũng mang theo protid và một số chất điện giải, vì thế bệnh nhân cần có một chế độ ăn giàu dinh dưỡng để bổ sung.

Ngoài lọc máu ra, người bệnh còn cần được điều trị toàn diện như tạo máu, hạ huyết áp, phòng ngừa nguy cơ tim mạch... Có như vậy mới đảm bảo chất lượng điều trị.

BS. Nguyễn Vĩnh Hưng (Khoa Thận - tiết niệu - Bệnh viện E)