Mật ong được dùng làm thuốc từ lâu. Theo tài liệu cổ, mật ong có vị ngọt, tính bình, vào 5 kinh: tâm, phế, tỳ, vị và đại tràng. Có tác dụng thanh nhiệt bổ trung, nhuận táo, hoạt trường, giải độc, hết đau. Dùng chữa tỳ vị hư nhược, táo bón, ho, đau bụng, dùng ngoài chữa lở miệng, vết thương bỏng...
Mật ong còn gọi là bách hoa tinh, bách hoa cao, phong đường, phong mật. Mật ong là một chất lỏng hơi sền sệt, vị ngọt do ong hút mật của nhiều loại hoa đem về tổ chế biến cô đặc mà thành. Không phải chỉ có một giống ong cho mật ong mà có nhiều loại nên cũng có nhiều loại mật khác nhau, chẳng hạn ong muỗi cho mật trắng và ong khoái (to hơn) cho loại mật ong màu vàng.
Mật ong như thế nào là tốt?
Tính chất của mật ong thay đổi tùy theo từng vùng, từng tỉnh và từng thời kỳ lấy mật. Đặc biệt, mật ong có thể có chất độc nếu ong hút mật ở những cây có hoa độc như hoa phụ tử, hoa thuốc lá, hoa cà độc dược. Tại các nước, người ta đã chứng kiến những vụ ngộ độc do ăn mật ong có chất độc. Mùi và vị của mật ong phụ thuộc vào các loại hoa có trong vùng. Đó là cơ sở khoa học để phân biệt mật ong từng tỉnh như: mật ong Cao Bằng, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Quảng Ninh...
Khi soi mật ong dưới kính hiển vi, sẽ thấy phấn hoa của nhiều loại cây khác nhau, người ta có thể dựa vào sự có mặt của một số loại phấn hoa để xác định mật ong của vùng nào.
Có loại mật ong màu vàng nhạt, mặt gợn như đường, có đường kết tinh ở dưới. Có người cho đó là loại tốt nhất. Nhưng thực tế cũng có những loại mật ong lỏng, trong, không đóng đường mà vẫn tốt và có loại mật ong có màu sẫm hơn, cũng là loại mật ong tốt. Thực ra chúng ta chưa thể dùng nhận xét bề ngoài để đánh giá mật ong tốt xấu hoặc thực giả, mà phải nghiên cứu thành phần hóa học.
Tác dụng của mật ong trong y học hiện đại
Mật ong có thể giảm độ axít của dịch vị, độ axít dạ dày trở thành bình thường, làm hết các triệu chứng đau rát khó chịu của bệnh đau loét dạ dày và ruột. Các bệnh nhân bị loét dạ dày và ruột điều trị bằng mật ong đều lên cân, sự tiêu hóa tiến triển tốt hơn.
Mật ong có thể dùng trong điều trị chứng bệnh về gan, túi mật và một vài bệnh về thần kinh. Mật ong còn là một thứ thuốc an thần tốt giúp cho giấc ngủ được ngon và làm bệnh nhân đỡ nhức đầu.
Mật ong tiêu diệt được một số vi khuẩn. Một số nhà bác học Nga đã nghiên cứu ảnh hưởng của nhiều loại mật ong, đối với nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như Staphylococus, Streptococus, vi khuẩn lỵ, thương hàn... Kết quả của trên 2.000 thí nghiệm đã chứng minh một vài loại mật ong có tính chất tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn.
Sự nghiên cứu này giúp ta hiểu một phần tại sao mật ong tìm thấy trong một kim tự tháp ở Ai Cập mặc dù đã để hơn 3.000 năm mà không bị cạn, bị hỏng mà còn giữ nguyên vị thơm ngon. Trên cơ sở nghiên cứu này, mật ong được dùng tại một số bệnh viện ở Liên Xô cũ để điều trị các vết thương do súng đạn (nhà phẫu thuật người Liên Xô Krinixki đã nhận thấy thuốc mỡ chế bằng mật ong làm cho vết thương nhanh liền sẹo). Mật ong còn dùng xông hơi điều trị những bệnh ở đường khí quản, uống chữa bệnh cảm lạnh (uống mật nguyên chất hoặc trộn với chanh hay sữa). Mật ong còn dùng điều trị mụn nhọt...
Tác dụng của mật ong trong y học cổ truyền
Thuốc bổ cho người lớn và trẻ em, chữa bệnh loét dạ dày và ruột, an thần, chữa nhức đầu và một số bệnh thần kinh, bệnh ho khan, viêm họng.
Ngày dùng 20-50g. Có thể dùng tới 100-150g. Nhưng với liều này có thể nhuận tràng. Uống riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
Có khi người ta chế mật ong thành thuốc tiêm, làm thuốc bổ toàn thân.
Dùng ngoài chế thành thuốc mỡ hay nguyên chất đắp lên mụn nhọt, vết loét, vết thương.
Làm tá dược chế thuốc viên hay các dạng thuốc khác
Lưu ý: Ngoài mật ong, sữa chúa ra con ong còn cho ta nọc ong được dùng để điều trị có kết quả một số bệnh tê thấp, bệnh viêm dây thần kinh ngồi (thần kinh tọa). Nhưng nọc ong là loại thuốc mạnh, nguy hiểm. Khi dùng cần có sự theo dõi chỉ dẫn của thầy thuốc.
Gần đây người ta còn sử dụng phấn hoa do con ong đem về với mục đích làm thức ăn nuôi ong con. Trong phấn hoa có các axít amin, chất béo, gluxit, vitamin.
Một số bài thuốc có mật ong
Chữa loét dạ dày – tá tràng: Mật ong 10g, cam thảo sống 10g, trần bì 6g, nước 400ml. Trước hết sắc cam thảo và trần bì với nước, cô cạn còn 200ml thì lọc, bỏ bã. Thêm mật ong vào chia làm 2-3 lần, uống trong ngày.
Chữa tăng huyết áp, táo bón: Mật ong 60g, vừng đen (tức hắc chi ma) 50g. Trước hết nấu vừng cho chín, giã nát rồi thêm mật ong và chừng 200ml nước vào khuấy đều, chia làm 2 lần uống trong ngày, sáng và tối.
Ngoài ra, mật ong sữa chúa (mật ong có chứa 2-4% sữa chúa) làm thuốc bổ cao cấp: ngày uống 2-3ml, ngậm trong miệng đến khi tan hết.
Theo Suckhoedoisong