Phân loại viêm màng não
Viêm màng não mủ
Não mô cầu (neisseria meningitidis).
Phế cầu (streptococcus pneumoniae).
Listeria monocytogenes.
Tụ cầu vàng (staphylococcus aureus).
Trực khuẩn gram âm ( E. coli, haemophilus influenzae, pseudomonas, proteus....).
Viêm màng não nước trong
Loại này được chia thành 2 nhóm tùy thuộc có giảm đường hay không trong dịch não tủy.
Viêm màng não nước trong có giảm glucose trong DịCH NÃO TủY
Lao (mycobacterium tuberculosis).
Listeria monocytogenes.
Viêm màng não nước trong có glucose bình thường trong dịch não tủy
Tùy theo cách thức khởi bệnh được chia thành 3 loại sau đây:
Cấp tính:
Siêu vi: Enterovirus gồm poliovirus typ 1,2,3; Coxakie Atyp 1,2.4,11,14,16,18,22 và 28; Coxakie B typ 1,6; Echovirus 1,9,11,25, 30 và 31; siêu vi quai bị, herpes simplex, thủy đậu, arbovirus...
Xoắn khuẩn.
Mycoplasmes.
Bán cấp:
Giang mai màng não ( thứ phát).
Mạn tính:
Bệnh Lyme, Brucellose, HIV, Crytococcus, bệnh toàn thân (lupus, bệnh Behcet, sarcoidose), di căn màng não.
Thể theo nguyên nhân
Viêm màng não mủ
Viêm màng não mủ có đặc tính chung là dịch não tủy đục, tế bào tăng chủ yếu trung tính, protein tăng, glucose và muối giảm trong dịch não tủy.
Viêm màng não mủ do não mô cầu
Nguyên nhân: Não mô cầu được phát hiện bởi A.Weichelbaum vào năm 1887, là song cầu Gr (-) có 4 typ A, B, C và D nhưng thường gặp là typ A, C. Ðộüc nhất lại là typ B. Ðường lan truyền chính là từ mũi họng thông qua đường máu, nhưng cũng có thể qua đường bạch mạch. Khi vào màng não gây tổn thương chủ yếu quanh mạch ở các rảnh não ở vùng đáy não. Ở tủy thì ưu thế đoạn cổ và ngực. Có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Ðôi khi thành dịch ở trường học, cư xá, đơn vị quân đội..., nam giới thường gặp hơn nữ giới. Ở vùng khí hậu ôn hòa thi thường xảy ra vào mùa lạnh (từ tháng 12 đến tháng 5 nhất là tháng 2,3,4.), còn ở vùng nhiệt đới thường vào tháng 11,12.
Viêm màng não mủ do phế cầu
Nguyên nhân: Phế cầu là loại cầu khuẩn Gr(+) gây viêm màng não thông thường từ nhiểm trùng kế cận ở tai mũi họng, chấn thương sọ não có tổn thương xương - màng não, suy giảm miễn dịch trong nghiện rượu, cắt lách
người già, thiếu hụt IgG 2a, phẫu thuật sọ não. Khoảng 25% do nhiễm trùng huyết trong viêm phổi phế cầu. Gặp ở mọi lứa tuổi nhưng ở người lớn chiếm 44%, còn ở trẻ em chỉ 15% trong viêm màng não không do siêu vi. Ngoài tổn thương màng não mà còn gây tổn thương não nên bệnh cảnh thường nặng nề.
Viêm màng não do listeria
Nguyên nhân: Listeria là trực khuẩn gram dương, có trong môi trường xung quanh do đó thức ăn có thể bị nhiễm. Listeria vào màng não qua đường máu, gây tổn thương chủ yếu thân não, tạo những ápxe nhỏ sau đó vỡ vào màng não. Ðối tượng hay bị là người già, thai nghén, nghiện rượu, suy giảm miễn dịch như trong khi điều trị corticoide, hóa trị liệu. Nhiễm HIV không phải là yếu tố nguy cơ thuận lợi cho loại nhiểm trùng này.
Viêm màng não do tụ cầu vàng
Nguyên nhân: Thường nằm trong bối cảnh nhiễm trùng huyết tụ cầu vàng do nặn nhọt hay từ viêm amygdal trên
cơ địa đái tháo đường, chấn thương sọ não hở, phẫu thuật sọ não, van tim giả, dò dịch não tủy ở tai hay mũi ( otorrhée et rhinorrhée).
Chú ý: viêm màng não mủ cụt đầu thường do trước đó đã có điều trị nên làm lu mờ triệu chứng lâm sàng cũng như biến đổi dịch não tủy, đặc biệt thay đổi bạch cầu lympho nên dễ nhầm với những viêm màng não do siêu vi hay lao. Không chỉ thế mà soi, cấy dịch não tủy cũng không tìm thấy vi trùng vì thế nên hỏi kỹ bệnh sử và dựa trên cơ địa để hướng tới nguyên nhân.