Sắt là một trong những vi chất dinh dưỡng quan trọng với cơ thể bởi sắt là nguyên liệu để tổng hợp hemoglobin (chất có mặt trong tế bào hồng cầu), tham gia vào quá trình cấu tạo thành myoglobin (sắc tố hô hấp của cơ) cũng như nhiều enzyme khác và đặc biệt là tăng cường hệ thống miễn dịch cho cơ thể.
Do đó trước và trong khi mang thai phụ nữ phải bổ sung nhiều sắt cho cơ thể vì trong thời gian mang thai, cơ thể người mẹ cần sản xuất một lượng máu gần gấp đôi so với bình thường để có thể nuôi cả 2 mẹ con.
Thiếu sắt không chỉ gây nguy hại cho mẹ mà nó còn ảnh hưởng đến quá trình phát triển của con. Thiếu sắt làm tăng nguy cơ bị khuyết tật ống dây thần kinh (nứt đốt sống, thai vô sọ…), cân nặng lúc sinh thấp, suy dinh dưỡng bào thai…
Khi thiếu sắt sẽ dẫn đến tình trạng bà bầu bị thiếu máu, khiến cho cơ thể mệt mỏi, hay chóng mặt, hoa mắt, dễ sảy thai, đẻ non, đẻ con nhỏ yếu, dễ bị băng huyết khi sinh, thậm chí có thể dẫn tới tử vong cả mẹ và con. Vì vậy, việc bổ sung sắt là rất cần thiết.
Một số tác dụng phụ gặp phải khi uống sắt bà bầu nên biết
Hàm lượng sắt cao trong thuốc có thể ảnh hưởng đến đường ruột. Tác dụng phụ thường gặp khi uống viên sắt là táo bón. Đây cũng là một vấn đề rất thường gặp ở nhiều phụ nữ mang thai.Ngoài ra, khi uống viên bổ sung sắt, mẹ bầu có thể bị ợ nóng, thấy khó chịu ở bụng, buồn nôn, nôn mửa hoặc tiêu chảy, nhưng hiện tượng này ít xảy ra.
Tốt nhất hãy thử uống sắt vào các thời điểm khác nhau trong ngày để tìm ra thời điểm thích hợp nhất. Ví dụ, nếu uống viên sắt bị ợ nóng, đừng nên uống trước khi ngủ. Ngược lại, nếu viên sắt gây buồn nôn, hãy uống trước khi đi ngủ.
Các mẹ có thể giảm liều lượng để cơ thể làm quen rồi từ từ tăng dần hoặc thử chia nhỏ lượng sắt cần uống thành nhiều liều để giảm thiểu sự khó chịu. Nếu các phương pháp này đều không hiệu quả, thai phụ có thể phải tìm cách bổ sung một phần hoặc toàn bộ lượng sắt cần thiết qua thực phẩm hoặc tham khảo ý kiến bác sỹ.
Cách bổ sung sắt trong thai kỳ hiệu quả nhất
- Không nên uống sắt và canxi hay sữa cùng lúc, vì canxi làm giảm quá trình hấp thu sắt trong cơ thể. Nguyên tắc này cũng áp dụng với trà và cà phê vì hai chất này chứa các polyphenol làm cản trở quá trình hấp thu sắt từ viên sắt và thực vật.
- Để tăng khả năng hấp thu sắt, mẹ bầu nên sử dụng các loại thực phẩm giàu vitamin C như nước ép cam, cà chua, bưởi,…
- Nếu chỉ bổ sung các thực phẩm giàu chất sắt sẽ không thể làm tăng lượng hồng cầu trong máu. Như vậy, phải kết hợp giữa sắt và protein, đặc biệt là protein động vật, mới làm tăng khả năng hấp thụ sắt. Vì vậy, trong bữa ăn nên có các loại thịt đỏ, thịt gà và cá.
- Rất nhiều đồ ăn lành mạnh ức chế sắt (làm giảm lượng sắt mà cơ thể thu được từ thực phẩm sử dụng cùng với thực phẩm khác cùng lúc). Chất phytates trong ngũ cốc và cây họ đậu; oxalate trong thực phẩm đậu nành và rau chân vịt; canxi trong những thực phẩm sữa cũng là ví dụ làm ức chế sắt.
Tất nhiên không phải bạn cắt giảm thực phẩm trên trong chế độ ăn. Đơn giản là ăn chúng với những chất hỗ trợ sắt (thức ăn chứa vitamin C hoặc lượng nhỏ thịt, cá).
Tốt nhất mẹ bầu nên đi xét nghiệm máu tổng quát để biết chính xác nhất xem mình có bị thiếu máu, thiếu sắt hay không. Nếu bình thường thì nó vẫn sẽ giảm chút ít trong suốt quá trình mang thai do lượng dịch trong máu tăng, làm "loãng" máu. Vì vậy, mẹ bầu cần được bổ sung viên sắt ngay từ những ngày đầu mang thai.
Tóm tắt cách bổ sung sắt cần nên nhớ
- Bữa ăn nhẹ nên có dừa nạo sợi, các loại hạt, nho khô và chà là.
- Nấu ăn trong các đồ dùng bằng sắt (đặc biệt là khi chế biến các thực phẩm có tính axit như nước cà chua).
- Lưu ý không uống bổ sung viên sắt cùng thời điểm với canxi bổ sung hay các loại axit amin vì chúng sẽ làm giảm khả năng hấp thụ sắt của cơ thể.
- Bữa ăn của mẹ bầu cũng cần có nhiều protein như thịt đỏ, thịt gà, cá để làm tăng khả năng hấp thụ sắt trong cơ thể.
- Vi chất sắt trong viên uống bổ sung sẽ được hấp thụ tốt nhất khi dạ dày trống rỗng (ngủ dậy sau một giấc ngủ đêm) nhưng khi mang thai, dạ dày thường rất khó chấp nhận "chuyện này". Vậy nên mẹ bầu có thể uống bổ sung viên sắt 1 tiếng trước khi ăn.
- Hãy bổ sung sắt ngay từ khi mang thai là điều rất cần thiết với mẹ bầu.
Thùy Linh
Theo GĐVN