Phòng và phát hiện sớm bệnh ung thư (Kỳ I)

Ung thư là nguyên nhân gây chết người thứ hai sau bệnh tim mạch. Ở Việt Nam, ước tính có 1% người mắc ung thư hàng năm, tức là 70.000 - 100.000 người.

Ở giai đoạn muộn, ung thư lan rộng, di căn gây tử vong. Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, điều trị đúng phương pháp, tỷ lệ khỏi bệnh có thể đạt tới 100%. Một trong những phương hướng cơ bản để loại trừ ung thư là phòng và phát hiện sớm để "hạn chế ngay khi chúng còn trứng nước".

Ung thư là gì?

Khối u ác tính.

Cơ thể con người gồm triệu triệu những phần tử sống hợp thành gọi là các tế bào. Bình thường, các tế bào khỏe mạnh, các nhiễm sắc thể điều khiển sự phát triển và hoạt động tế bào. Nhưng ở các tế bào ung thư, nhiễm sắc thể không thể kiềm chế được sự nhân lên vô hạn và không chỉ huy được hoạt động của các tế bào mới sinh. Các tế bào ung thư xâm lấn lan rộng, chèn vào đường thở, đường ăn, đường bài tiết, làm tắc nghẽn các mạch máu. Kết quả là ung thư phá hủy các bộ phận của cơ thể rồi hủy diệt cơ thể. Tế bào ung thư phát triển thầm lặng. 80% ung thư có liên quan đến môi trường sống hàng ngày, cụ thể là chế độ ăn và các thói quen sinh hoạt. Vì vậy, chúng ta có thể chủ động và phòng ngừa bệnh ung thư một cách có hiệu quả.

Phòng ngừa bệnh ung thư như thế nào?

Thay đổi thói quen sinh hoạt: Ví dụ như ung thư phổi, 80-90% có thể tránh được nếu không hút thuốc lá, thuốc lào. Các chất độc trong khói thuốc cũng gây ra những ung thư như: miệng, họng, thực quản, tụy, bàng quang, thận và cổ tử cung. Hút thuốc bằng tẩu hoặc nhai trầu có liên quan đến ung thư môi, ung thư niêm mạc má. Quan hệ tình dục lang chạ dễ nhiễm virus Papilôm hoặc HIV sẽ phát triển ung thư cổ tử cung, ung thư dương vật, ung thư phần mềm... Vì vậy thay đổi thói quen sinh hoạt, bạn có thể loại bỏ được nguy cơ mắc ung thư và nhiều bệnh khác.

Nên ăn uống thế nào?

Chế độ ăn liên quan tới 40% các loại ung thư. Điển hình là 2 bệnh ung thư vú và ung thư đại trực tràng.

Nên ăn những thức ăn tươi, phẩm chất tốt, từ môi trường tự nhiên. Tránh những thức ăn đóng hộp, sấy khô, ướp muối hay hun khói.

Nên ăn dầu thực vật, ngũ cốc nguyên hạt, nhiều thành phần xơ. Hạn chế những thức ăn quá béo, nhất là từ mỡ động vật. Tránh những thực phẩm có thuốc trừ sâu, thuốc kích thích tăng trưởng, những phẩm nhuộm, hóa chất.

Ăn nhiều hoa quả, rau tươi nhiều chất xơ, giàu vitamin A, vitamin C vừa ngon bổ lại tươi lành. Tránh uống rượu có độ cồn cao, uống bia hàng lít vừa hại thần kinh vừa bỏng niêm mạc là tiền đề cho ung thư sau này.

Môi trường sống và làm việc?

Nguồn nước sạch, không khí trong lành, ánh nắng mặt trời vừa phải rất có lợi cho sức khỏe.

Tiếp xúc lâu với hắc ín, phẩm nhuộm, các kim loại nặng hay thuốc trừ sâu sẽ tăng nguy cơ mắc ung thư. Tiếp xúc nhiều với tia phóng xạ cũng dễ mắc ung thư.

Sinh đẻ và hoạt động tình dục

Nên theo quy luật tự nhiên: Lấy chồng, có con trước 30 tuổi. Không nên hoạt động tình dục trước 20 tuổi. Không quan hệ tình dục với nhiều người.

Nên tiêm phòng viêm gan B cho bạn và cho con bạn để phòng bệnh viêm gan và ung thư gan là bệnh còn hay gặp ở Việt Nam.

Phát hiện sớm ung thư

Tụ kiểm tra vú.

Không nên mải vui cuộc sống, hoặc lao động quá mức để bệnh tiến triển muộn. Đừng để lỡ thời cơ chữa bệnh sớm vừa đơn giản vừa hiệu quả. Lấy ví dụ một số loại ung thư sau:

Ung thư vú: Phát hiện sớm thật dễ. Ở Việt Nam, ung thư vú đứng hàng đầu ở phụ nữ. Bệnh xuất hiện nhiều nhất từ 45-55 tuổi.

Yếu tố nguy cơ mắc bệnh

Bạn có mẹ và chị em ruột bị ung thư vú; bạn có bệnh mạn tính hay một số bất thường tại vú; bạn bị béo phì hoặc hay ăn đồ ăn béo; bạn không có con, không nuôi con bằng sữa mẹ hoặc có con đầu lòng muộn sau 30 tuổi; hoạt động tình dục sớm, giao hợp trước 20 tuổi; quan hệ tình dục không an toàn với nhiều người; vệ sinh phụ nữ kém; đẻ nhiều; nhiễm virus herpes, papilome.

Phát hiện sớm ung thư vú thế nào?

Tự khám vú của mình hàng tháng sau kỳ kinh, đứng trước gương, bạn quan sát hình dáng, kích thước, màu sắc, sau đó thứ tự sờ nắn từng bên, so sánh và tự chiêm nghiệm. Dùng tay phải khám vú trái, nách trái và ngược lại. Sờ trực tiếp vú bằng 4 ngón tay, lần lượt trên dưới trong ngoài. Bạn có thấy cục gì không, nắn nhẹ đầu vú xem có dịch màu vàng lạ chảy không?.

Nếu thấy bất thường, đừng vội nghĩ là bị ung thư, hãy tới bác sĩ chuyên khoa hỏi ý kiến. Các bác sĩ sẽ khám, chụp vú và làm một số xét nghiệm cần thiết. Bị ung thư vú giai đoạn sớm, điều trị sớm không những giữ được vú mà vẫn bảo toàn cuộc sống lâu dài.