Tăng nơi này, giảm nơi khác
Có hai hiện tượng đặc trưng gây khó khăn cho điều trị tăng huyết áp là tăng huyết
áp áo choàng trắng và tăng huyết áp giấu mặt. Tăng huyết áp áo choàng trắng là hiện tượng huyết áp
của bệnh nhân tăng ở cơ sở y tế nhưng lại thấp ở nhà. Nhiều yếu tố khiến huyết áp tăng ở những nơi
này như là căng thẳng, chờ đợi lâu, mệt mỏi, lo lắng…
Không hiếm những trường hợp thầy thuốc chỉnh liều thuốc huyết áp dựa vào trị số
huyết áp đo tại phòng khám, nhưng liều thuốc đó lại khiến bệnh nhân tụt huyết áp tại nhà gây chóng
mặt, choáng váng, thậm chí ngất. Ngược lại, tăng huyết áp giấu mặt là huyết áp đo tại phòng khám
thì bình thường nhưng tại nhà thì cao, làm cho những lời than của bệnh nhân như chóng mặt, nhức đầu
lại giống như... giả bộ đối với thầy thuốc.
Hiện tượng này thường gặp ở phụ nữ và những người có các yếu tố nguy cơ tim mạch
như béo phì, rối loạn lipid máu, tăng đường huyết. Trong cả hai trường hợp, tự theo dõi huyết áp
tại nhà giúp hóa giải nỗi khổ tâm không chỉ của bệnh nhân mà còn của thầy thuốc.
Máy đo huyết áp đồng hồ tuy phổ biến ở các cơ sở y tế nhưng sử dụng phức tạp đối
với người bình thường, nên hiện nay máy điện tử được xem là dụng cụ thân thiện do độ chính xác cao,
dễ thao tác, kết quả dễ đọc.
Tuy nhiên, cần chú ý chọn loại máy đã được thẩm định là sử dụng được trong theo
dõi huyết áp tại nhà mà bạn dùng. Tham khảo ý kiến bác sĩ là điều cần thiết nếu
muốn dùng một mẫu máy mình chưa rõ.
Đo ở khuỷu tay hay cổ tay?
Nên chọn loại máy đo ở khuỷu tay vì loại đo ở cổ tay cho kết quả kém chính xác.
Chú ý chọn kích thước băng quấn phù hợp với kích thước cánh tay, nghĩa là phần bơm phồng được của
băng quấn phải bao phủ ít nhất 80% chu vi cánh tay và băng quấn phải bao phủ ít nhất 2/3 khoảng
cách từ khuỷu tay đến vai.
Bệnh nhân cần thao tác máy thuần thục trước khi bắt đầu dùng để theo dõi huyết áp.
Sử dụng tay trái để đo huyết áp. Khi đo phải để cánh tay ngang mức tim, do đó có thể chọn một trong
hai tư thế là nằm hoặc ngồi với cánh tay để trên mặt bàn ngang mức tim. Nên chọn tư thế ngồi thoải
mái, bộc lộ vùng cánh tay đo (không xăn tay áo lên làm ôm siết vùng đo), ngồi tựa lưng, chân không
bắt chéo. Luôn định vị trong tư thế thoải mái ít nhất năm phút, không nghĩ đến những chuyện căng
thẳng trước khi đo.
Huyết áp bị ảnh hưởng bởi sự gắng sức, do đó tránh gắng sức về thể lực (dù chỉ ăn
bữa cơm) hoặc tâm lý (vui hay buồn quá độ) và các loại thực phẩm kích thích như rượu bia, cà phê,
thuốc lá 30 phút trước khi đo.
Một ngày thường đo hai lần, một lần vào buổi sáng khi ngủ dậy (trước khi uống
thuốc, tập thể dục, ăn sáng) và một lần vào buổi chiều tối. Tránh đo khi bàng quang đang căng đầy
vì dễ gây tăng huyết áp. Hằng ngày nên đo vào cùng thời điểm. Tuy nhiên, có thể đo huyết áp vào bất
kỳ thời điểm nào có những triệu chứng nghi ngờ huyết áp tăng vọt như mệt mỏi, nhức đầu, chóng mặt,
choáng váng, tê hoặc yếu ở chi, đau ngực. Về lâu dài, khi huyết áp đã ổn định, bạn có thể chỉ cần
đo huyết áp vài ngày trong tháng.
Nên dùng một cuốn nhật ký huyết áp để ghi lại kết quả hằng ngày. Cuốn nhật ký giúp
bệnh nhân lẫn thầy thuốc dễ dàng xem lại và so sánh kết quả, diễn tiến các trị số huyết áp trong
một thời gian dài.
Bình thường, trị số huyết áp dao động trong ngày, cao vào buổi sáng và thấp hơn
vào chiều tối. Huyết áp cao thành cơn, cao dai dẳng hoặc tăng vào chiều tối là những dấu hiệu cần
được báo ngay cho thầy thuốc. Theo dõi huyết áp tại nhà không thay thế được việc đi khám bệnh, do
đó không nên tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi chế độ ăn khi thấy huyết áp ổn định trong một thời gian
dài. Nếu huyết áp được kiểm soát tốt, bệnh nhân có thể đi khám ít lần hơn.
Các lợi ích khác của tự theo dõi huyết áp tại nhà:
● Là cách duy nhất để biết hiệu quả của điều trị tăng huyết áp (thuốc, điều chỉnh
lối sống, vận động, ăn uống).
● Là một biện pháp giúp làm hạ huyết áp thông qua việc giúp thầy thuốc chỉnh
thuốc, giúp bệnh nhân hình thành nhận thức và trách nhiệm tốt hơn về bệnh để có thêm động lực tuân
thủ điều trị.
● Giúp báo động cho thầy thuốc những cơn tăng huyết áp, những biến chứng cấp tính
của tăng huyết áp...
|
AloBacsi.vn
Theo BS Nguyễn Thành Tâm - Tuổi trẻ