Từ xa xưa, các vị hoàng đế trong và ngoài nước đều muốn tìm ra các vị thuốc và phương thuốc cổ truyền để "trường sinh bất lão, cải lão hoàn đồng, cải tử hoàn sinh". Tuy nhiên điều đó vẫn chỉ là những hy vọng, những ước mơ của con người trong nhiều thế kỷ. Theo cách tính toán của các chuyên gia y tế thế giới, tuổi thọ của con người có thể đạt ở mức 100 - 170 tuổi. Trên thực tế, tuổi thọ ấy còn phụ thuộc vào các điều kiện sống của từng quốc gia.
Tuổi thọ xưa và nay
Tuổi thọ của người vượn Bắc Kinh cách đây hơn 50 vạn năm bình quân chỉ là 15 tuổi. Cách đây 20 vạn năm, ở thời đại đồ đá cũ và ở thời đồ đá giữa có độ tuổi 40. Người ở miền trung du, trong thời đại đồ đá mới cách đây 6.000 năm, tuổi thọ bình quân cũng mới chỉ xấp xỉ 30. Thời đại đồ đồng cách đây 4000 năm, tuổi thọ bình quân của người Hy Lạp chỉ xấp xỉ 18 tuổi. Viện Sinh học y tế tại Lausanne, Thụy Sĩ cho biết, tuổi thọ con người đã có xu hướng ngày càng tăng, 98% đối với nam giới và 96% đối với nữ giới. Số người sống tới 100 tuổi ở nước này được coi là cao nhất châu Âu. Năm 2000, Thụy Sĩ đã có 796 người thọ 100 tuổi. Và con số này đã tăng gấp đôi qua mỗi thập kỷ, kể từ năm 1950. Ở các nước phát triển, tuổi thọ cũng đã gấp đôi trong vòng 200 năm qua, từ 25 tuổi lên 65 tuổi đối với đàn ông và 70 đối với đàn bà. Ở Anh và xứ Wales, có 6.000 người trên 100 tuổi (năm 2001). Nhật Bản được mệnh danh là nước có nhiều người sống thọ. Tính đến năm 2006 đã có 28.000 người sống trên 100 tuổi. Người ta cho rằng, tuổi thọ con người sẽ đạt 100 tuổi trong vòng 60 năm tới, nếu xu hướng cứ tiếp tục như hiện nay. Trong khi, bây giờ một người sống đến 100 tuổi đã là một kỳ tích, thì khoảng 2 thế hệ nữa, nó sẽ là chuyện rất bình thường trong cuộc sống của chúng ta... Và như vậy, sự trỗi dậy của "dân số già" chỉ xảy ra trong 50 năm trở lại đây và chủ yếu bắt nguồn từ sự cải thiện sức khỏe của người cao tuổi.
Tuổi thọ con người ở một số nước trên thế giới
Tuổi thọ liên quan đến nhiều yếu tố trong cuộc sống như di truyền (gen của gia đình), xã hội, y tế (chăm sóc y tế, thuốc men...) và các yếu tố khác.
Theo Tổ chức nghiên cứu Lão khoa Thế giới, hiện trên thế giới chỉ có khoảng 75 người sống thọ từ 110 tuổi trở lên, trong đó có 11 cụ ông và 64 cụ bà. Ở Nhật Bản, tuổi thọ trung bình là 81. Tuy nhiên con số này đã không ngừng tăng lên hàng năm.
Cuộc bình chọn người già khỏe mạnh ở Trung Quốc lần thứ 3 cho biết, Trung Quốc có 5 triệu người có độ tuổi trên 80. Số cụ được bình chọn là "lão niên" là 337 cụ, trong số đó có 13 cụ thọ trên 100 tuổi. Người cao tuổi nhất là cụ bà 116 tuổi, người Tân Cương được mệnh danh "đại lão". Ở Nga, cụ bà Lachitova, người Dagestan được mệnh danh "nữ thọ tinh", qua đời ở tuổi 132. Ở Mỹ, cụ bà Elizabetth Bolden thọ 113 tuổi. Ở Puerto Rico, cụ Emiliano Mercalo Del Tor là người đàn ông già nhất còn sống, 113 tuổi. Ở Việt Nam, tính đến tháng 9/2007 đã có 9.600 cụ thọ 100 tuổi trở lên. Riêng tỉnh Vĩnh Long, có tới 81 cụ thọ trên 100 tuổi (9/2006); tỉnh Thái Bình có 182 cụ thọ trên 100 tuổi. TP. HCM có 284 cụ trên 100 tuổi (9/2005). Điều đáng mừng là sức khỏe của người cao tuổi Việt Nam được cải thiện rõ rệt, với 89,3% số người cao tuổi có sức khỏe từ trung bình trở lên.
Tuổi thọ là một trong ba tiêu chí để xét về chỉ số hạnh phúc của một quốc gia
Vừa qua, Tổ chức kinh tế mới New Economics Foundation (NEF), có trụ sở tại Anh đã công bố 10 nước hạnh phúc nhất thế giới năm 2009, trong đó Việt Nam được xếp vào top 5 và là nước châu Á duy nhất có mặt trong top 10. Theo chỉ số Hành tinh hạnh phúc HPI (Happy Planet Index) của NEF, có 3 tiêu chí được đề cập, đó là: đất nước có tuổi thọ cao, con người hài lòng với cuộc sống và gây ít tác động đến môi trường. Việt Nam đã hội tụ đầy đủ được cả ba tiêu chí đó. Chúng ta hy vọng rằng, tuổi thọ của người Việt Nam sẽ không ngừng tăng lên trong những năm tiếp theo. Ngày nay, cùng với sự tăng trưởng về kinh tế của đất nước, đồng thời với sự quan tâm về mặt xã hội của Nhà nước, thông qua các chương trình về chăm sóc sức khỏe cộng đồng của các lứa tuổi nói chung và của người cao tuổi nói riêng, tuổi thọ người Việt Nam cũng ngày càng tăng lên rõ rệt. Năm 1995, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 65,2 tuổi, năm 1999 là 66 tuổi, năm 2000 là 67 tuổi, năm 2007 là 71,5 tuổi và năm 2009 đã là 72 tuổi, trong đó tuổi thọ trung bình của nam giới là 70 và nữ là 75 tuổi. Quỹ Dân số Liên hiệp quốc dự báo, với đà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam như hiện nay, đến năm 2050, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam sẽ đạt tới 80 tuổi.
Bí quyết của sống thọ
Bí quyết của sống thọ cho đến nay vẫn còn là một ẩn số. Như ta đã biết, ngoài yếu tố di truyền rất khiêm tốn (15%), trong cuộc sống còn có rất nhiều yếu tố khác có liên quan đến tuổi thọ của con người. Trong đó, đáng lưu ý đến một yếu tố vô cùng quan trọng là điều kiện môi trường sống. Người ta thấy rằng, phần lớn các cụ có tuổi thọ cao thường sống ở các vùng có khí hậu trong lành như vùng biển hoặc nông thôn, miền núi, nơi có nhiều cây xanh và khí hậu trong lành quanh năm.
Ở vùng đồng bằng Bắc Bộ nước ta, tỷ lệ người cao tuổi chiếm tới 11-12%. Riêng huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định, với số dân gần 10.000 người đã có 2.400 người cao tuổi. Mặt khác, sống thọ cần có cuộc sống lành mạnh, lao động thông minh, ít căng thẳng về tinh thần. Ngoài ra, ẩm thực hợp lý cũng là một yếu tố không kém phần quan trọng để tăng tuổi thọ và chất lượng cuộc sống của con người. Bên cạnh các yếu tố trên, sự chăm sóc về sức khỏe và thuốc men hợp lý, nhất là các thuốc chống ôxy hóa, chống lão hóa, tăng sức đề kháng của cơ thể cũng là một yếu tố không thể thiếu được nhằm tăng tuổi thọ của con người.
"Trường thọ", đó là điều mơ ước, khát khao chung của loài người. Tuy nhiên để được hưởng "cái lộc" mà "thượng đế" ban cho đó, mỗi người cần phải nâng cao trách nhiệm đối với cuộc sống của chính mình, đồng thời góp sức làm cho cuộc sống của cộng đồng ngày càng tốt đẹp hơn. Đó là điều có ý nghĩa thiết thực góp phần làm tăng tuổi thọ của chính mình và của mọi người trong cộng đồng.
GS.TS. Phạm Xuân Sinh