Mùa hạ, tiết trời
nóng bức, nhu cầu
bổ sung nước cho
cơ thể là rất lớn. Uống đủ nước tinh khiết đã là tốt, nhưng có được một thứ đồ
giải khát nào đó vừa đảm bảo cung cấp nước và muối vô cơ, lại vừa có
tác dụng điều hoà công năng các tạng phủ, làm mát và bổ dưỡng cơ thể thì thật là tốt biết bao! Trà dược
thanh nhiệt giải thử của y học cổ truyền là một trong những loại đồ uống có khả năng như vậy. Bài viết này xin được giới thiệu loại trà có tên gọi là
Mạch đông lô căn ẩm.
Theo dược học hiện đại, mạch đông có chứa nhiều tinh dầu, glucoside và nhiều chất khác, trong đó đặc biệt có tới 28 nguyên tố vi lượng rất cần cho cơ thể. Kết quả nghiên cứu dược lý cho thấy: mạch đông có tác dụng kháng khuẩn, trấn tĩnh và chống co giật, tăng cường khả năng chịu đựng của cơ thể trong điều kiện thiếu ôxy, cải thiện sức co bóp cơ tim, bảo hộ tế bào cơ tim, nâng cao năng lực miễn dịch của cơ thể, điều hoà đường huyết và làm tăng sự vận chuyển thức ăn trong đường tiêu hoá.
Lô căn là rễ của cây lau; tính lạnh, vị ngọt, có công dụng thanh nhiệt sinh tân, trừ phiền chỉ ẩu, thường được dùng để chữa các chứng bệnh có sốt gây mất nước phiền khát, nôn do vị nhiệt, viêm hầu họng, viêm loét môi miệng, viêm quanh răng, viêm đường tiết niệu, hoàng đản, sỏi mật và các chứng viêm nhiệt khác. Theo kinh nghiệm của người xưa, trong mùa hè, dịch chiết lô căn có khả năng bổ sung lượng nước đã mất qua đường mồ hôi đồng thời còn kích thích tiêu hoá, tạo cảm giác thèm ăn. Nghiên cứu hiện đại cho thấy, lô căn có tác dụng giải nhiệt, trấn tĩnh và giảm đau. Theo kinh nghiệm của cổ nhân, lô căn thường được phối hợp với mạch đông hoặc ngọc trúc để làm tăng tác dụng thanh nhiệt sinh tân.
Thành phần và cách dùng
Mạch đông 120g, lô căn 150g. Hai thứ rửa sạch, thái vụn, phơi hoặc sấy khô, trộn đều rồi đựng trong lọ kín để dùng dần. Mỗi lần lấy 30g hãm với nước sôi trong bình kín, sau chừng 20 phút là có thể dùng được, uống thay trà trong ngày. Có thể chế thêm một chút đường phèn cho dễ uống.
Công dụng
Thanh nhiệt giải thử, dưỡng âm sinh tân, chỉ khát trừ phiền, dùng thích hợp trong mùa hè khi thời tiết nóng bức, mất nhiều mồ hôi, cơ thể mỏi mệt, họng khô miệng khát, đầu nặng mắt hoa, ngực bụng bồn chồn không yên, dự phòng tích cực tình trạng say nắng, say nóng và các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp, viêm đường tiết niệu, viêm da...
ThS. Hoàng Khánh Toàn