Mùa lạnh, bệnh hen suyễn dễ tái phát

Hen suyễn là một bệnh cấp hoặc mãn tính thuộc đường hô hấp. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi và đều có thể gây nguy hiểm NCT thì càng cần thận trọng hơn vì tuổi cao, sức đề kháng đã kém. Đặc biệt, những tháng mùa đông này là lúc thời tiết giá rét, khô, hanh, ngày có thể nắng nhưng đêm đến nhiệt độ hạ thấp, nhiều khi nhiệt độ chêch lệch giữa ngày và đêm lên đến cả chục độ.

Nguyên nhân gây bệnh hen suyễn

Hen suyễn, đôi khi yên lặng, bỗng nhiên xuất hiện. Bệnh hen suyễn có thể bị mắc từ lúc còn rất nhỏ tuổi mà người ta thường gọi là “hen sữa”, ở trẻ em gọi là hen phế quản hoặc viêm phế quản co thắt. Có nhiều trường hợp càng lớn lên thì bệnh có xu hướng thuyên giảm và hết hẳn, nhưng cũng có không ít trường hợp bệnh không dứt điểm.

Một số trường hợp lúc nhỏ không bị hen nhưng về già lại mắc chứng bệnh này. Hoặc có trường hợp bị hen sữa nhưng đến tuổi dậy thì bệnh biến mất, nhưng khi tuổi cao, bệnh tái phát và kéo dài suốt đời.

Cần được khám bệnh định kỳ để có chỉ định dùng thuốc điều trị mỗi khi lên cơn hen.

Nguyên nhân hen suyễn ở NCT rất đa dạng, phức tạp, trong đó đáng chú nhất là cơ địa dị ứng, khi gặp kháng nguyên lạ (dị ứng nguyên) xâm nhập vào cơ thể sẽ ngay lập tức xuất hiện phản ứng dị ứng gây co thắt phế quản và hen xuất hiện.

Đây là phản ứng xảy ra giữa kháng nguyên lạ và kháng thể có sẵn trong máu làm xuất hiện cơn hen cấp tính (do co thắt phế quản). Đối với NCT, do đặc điểm sinh lý đã dần dần thay đổi, mọi chức năng của cơ thể đã bắt đầu hoặc đã suy giảm, trong đó chức năng sinh kháng thể suy giảm rõ rệt (chức năng miễn dịch).

Vì vậy, NCT dễ mắc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, dễ bị kích ứng với tác nhân lạ (bụi bẩn, khói thuốc, khói bếp), lông một số động vật nuôi trong nhà (chó, mèo), hoặc một số ký sinh trùng (mạt, mò, nấm mốc…) có trong đệm, thảm trải nhà, thú nhồi bông. 

Một số thực phẩm cũng có thể kích thích gây nên cơn hen suyễn ở NCT hoặc làm cho bệnh hen suyễn nặng (tôm, cua, mắm tôm).

Ngoài ra, một số thuốc có tác dụng phụ gây bệnh hen hoặc làm cho bệnh hen tăng nặng thêm (thuốc điều trị bệnh về khớp loại không steroid như: diclofenac, piroxicam, indomethacin, tilcotil…), thuốc điều trị bệnh tăng huyết áp loại chẹn bêta (atenolol).

Ngoài ra, có một số yếu tố nguy cơ cao làm xuất hiện cơn hen hoặc làm cho cơn hen nặng thêm ở NCT là thời tiết thay đổi (nóng, lạnh đột ngột, mưa, ẩm ướt, rét, chênh lệch nhiệt độ, khô hanh), viêm mũi dị ứng, bệnh mề đay, bệnh viêm da dị ứng, bệnh tổ đĩa, hút thuốc lá, thuốc lào hoặc uống bia rượu.

Người cao tuổi bị hen suyễn nên hạn chế đi ra ngoài, nếu phải ra khỏi nhà cần mặc ấm.

Biến chứng đang sợ nhất là cơn hen cấp, không cẩn thận thì rất dễ bị cướp tính mạng. Về lâu dài, hen suyễn có thể trở thành bệnh tâm phế mạn hoặc bệnh viêm phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bệnh giãn khí phế quản hoặc bệnh khí phế thũng. Khi đã biến chứng thành các bệnh này, bệnh hen suyễn vẫn tồn tại cho nên càng khó khăn trong việc chữa trị.

Bệnh hen suyễn có thể phòng được không?

Để phòng cơn hen ở NCT, đặc biệt là cơn hen cấp tính, những người NCT đã và đang mắc bệnh hen suyễn, cần được khám bệnh định kỳ để có chỉ định dùng thuốc điều trị mỗi khi lên cơn hen. Ngoài thuốc điều trị cơn hen, thuốc điều trị dự phòng là hết sức quan trọng.

Khi thời tiết chuyển mùa, đặc biệt là lạnh, rét, mưa, ẩm ướt, khô hanh, NCT nói chung và NCT bị bệnh hen nói riêng cần mặc ấm, ở trong phòng kín gió. Nếu có điều kiện, mỗi khi trời rét, lạnh nên được sưởi ấm, tốt nhất là dùng đèn sưởi, lò sưởi, quạt sưởi bằng điện, nếu có điều hòa nóng thì càng tốt.

Trong trường hợp phải dùng bếp than thì buồng phải hết sức thông thoáng để thoát khí độc tốt, bên cạnh đó cần có người giám sát, đặc biệt là NCT sức khỏe yếu, lú lẫn, vận động khó khăn (thường những NCT bị hen suyễn có sức khỏe kém, gầy yếu…).

NCT bị hen suyễn, hàng tuần có thể tắm và rửa hàng ngày bằng nước ấm. Mỗi lần tắm rửa cần ở buồng kín gió, tránh gió lùa. 

Trước khi tắm cần chuẩn bị sẵn quần áo sạch và khăn lau, để khi tắm xong, lau khô người và mặc quần áo ngay, tránh cảm lạnh, cơn hen không xuất hiện. Mùa lạnh cần có áo ấm, chăn đệm, nếu bị lạnh, rét, cơn hen rất dễ xuất hiện và trở thành cơn hen kịch phát rất nguy hiểm cho tính mạng.

Thời tiết lạnh, giá NCT bị hen suyễn cần hạn chế đi ra ngoài, nếu phải ra khỏi nhà cần mặc ấm, cổ quàng khăn, chân tay cần có tất, đầu đội mũ ấm, đeo khẩu trang.và trong túi có sẵn lọ thuốc xịt hen. Nếu NCT đang lên cơn hen (dù nhẹ) cũng không nên ra khỏi nhà vào lúc này.

NCT cần bỏ thuốc lá, thuốc lào (nếu đang dùng), trong gia đình không nên nuôi chó mèo. Nếu dùng thảm trải nhà cần vệ sinh sạch sẽ, phơi nắng mỗi tuần để diệt các loại mò, mạt. NCT bị hen suyễn nên hạn chế uống rượu, bia (kiêng được càng tốt), không ăn các loại thực phẩm làm xuất hiện cơn hen (tôm, cua, mắm tôm…).