Nguy cơ này sẽ giảm tối đa nếu bé được bú
mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu.
Dị ứng
thức ăn là phản ứng của cơ thể đối với một số chất có
trong thức ăn. Theo thuật ngữ chuyên môn, các chất này được gọi là dị nguyên.
Tỷ lệ
dị ứng thức ăn ở trẻ em là 2-8% và có xu hướng giảm dần theo tuổi.
Dị ứng có thể xảy ra vài phút hoặc vài giờ sau ăn. Các triệu
chứng có thể gặp là: sưng, ngứa họng, miệng, đau bụng, nôn, buồn nôn, tiêu
chảy, hoa mắt, chóng mặt, nổi ban đỏ, ngứa trên da. Nặng hơn là khó thở, huyết
áp giảm, thậm chí tử vong...
Một số trẻ xuất hiện các triệu chứng muộn (vài ngày sau khi
ăn thức ăn chứa dị nguyên) gồm viêm da, hen, viêm mũi dị ứng, viêm xoang, ho
dai dẳng, chảy nước mũi, táo bón, ra mồ hôi, biếng ăn, giảm tập trung và ngủ
kém.
Mức độ nặng của bệnh phụ thuộc vào thời gian xuất hiện phản
ứng sau khi ăn, lượng thức ăn mà trẻ đã tiêu thụ và cơ địa của trẻ.
Tuy nhiên, nên phân biệt dị ứng thức ăn với triệu chứng bất
dung nạp thức ăn, ví dụ như bất dung nạp lactose. Do thiếu lactose là một loại
enzym giúp tiêu hóa đường lactose trong sữa nên khi ăn sữa bò, trẻ sẽ có các
triệu chứng như nôn, buồn nôn, tiêu chảy, chướng bụng, đầy hơi, thậm chí có thể
nổi ban trên da. Tuy nhiên, hệ miễn dịch không tham gia vào cơ chế của các
triệu chứng trên nên chúng ta không gọi đó là dị ứng. Một số nước kém phát
triển, người dân ít tiêu thụ các chế phẩm chứa đường lactose (sữa và các chế
phẩm làm từ sữa) nên tuyến tiết enzym lactose bị teo, gây ra hiện tượng bất
dung nạp lactose mắc phải.
Các thức ăn hay gây dị ứng là lạc, hạnh nhân, cá, hải sản,
trứng (đặc biệt lòng trắng trứng), sữa... Nên nhớ rằng, hệ thống miễn dịch của
trẻ cần có thời gian để hình thành phản ứng miễn dịch với dị nguyên có trong
thức ăn. Chính vì thế dị ứng thức ăn ít khi xảy ra khi lần đầu tiếp xúc với
loại thức ăn đó.
Làm gì để phòng tránh
dị ứng thức ăn ở trẻ?
Những trẻ được sinh ra trong gia đình có người mắc các bệnh
dị ứng sẽ dễ bị dị ứng thức ăn nên cần được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng
đầu. Khi trẻ bước sang tuổi ăn dặm, không nên vội vã cho ăn nhiều loại thức ăn
mới cùng lúc. Nên bắt đầu với các thức ăn ít dị ứng như gạo và các loại củ. Tránh
cho trẻ dùng các loại thức ăn chế biến theo lối công nghiệp như thịt lợn xông
khói, thịt lợn muối, các chất nhuộm màu, gia vị nhân tạo.
Nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa dị ứng khi bạn nghi
ngờ con mình dị ứng với một loại thức ăn nào đó. Các bác sĩ sẽ thăm khám, hỏi
bệnh và có thể thực hiện một số xét nghiệm chuyên khoa như xét nghiệm trên da
của trẻ hoặc làm xét nghiệm máu (RAST) để xác định một cách chắc chắn thức ăn
mà trẻ bị dị ứng. Tuy nhiên, tính chính xác của xét nghiệm này chưa cao. Chính vì
thế, bạn không thể dựa đơn thuần vào kết quả xét nghiệm để quyết định chế độ ăn
cho trẻ. Một số xét nghiệm có độ chính xác cao hơn nhưng độ an toàn thấp hơn
như test kích thích với chính loại thức ăn nghi ngờ. Nên thực hiện xét nghiệm
này khi có sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa dị ứng.
Khi biết trẻ dị ứng với một loại thức ăn nào đó, nên loại bỏ
nó ra khỏi thực đơn của trẻ. Không nên chế biến hoặc đựng thức ăn của trẻ trong
các âu bát có dính các thức ăn mà trẻ dị ứng.
Tuy nhiên, dị ứng thức ăn không kéo dài suốt cả đời, chính
vì thế bạn không cần bắt trẻ kiêng khem kéo dài một loại thực phẩm nào cả. Sau
một thời gian, bạn có thể cho trẻ ăn lại thức ăn đó (ngoại trừ những món gây
phản ứng dị ứng cấp tính như sốc phản vệ).
Theo ThS Hoàng Thị Lâm
Sức khỏe & đời sống