Theo quy luật cuả tự nhiên con người có thể sống tới 150 tuổi, nhưng tại sao chúng ta lại chưa đạt được điều này? Nguyên nhân chính là do tại con người!
Sức khỏe và tuổi thọ nằm trong tay bạn- một cách nói không có gì mới,rất chủ quan với việc bảo vệ, duy trì sức khỏe, đồng thời lại đang phung phí vốn tài sản vô giá mà tạo hóa dành cho mỗi người chỉ có một không hai này. Ngay từ thời xa xưa, Hyppocrates đã quan niệm người thầy thuốc tốt nhất cho mỗi người là chính mình! Đây hoàn tòan là một chân lý khách quan. Chân lý này xuất phát từ nhiều lý do, thứ nhất sức khỏe của mỗi người thường được họ hiểu rõ nhất; thứ hai con người có thể theo dõi,phòng bệnh cho mình;thứ ba chúng ta có thể tự chữa trị cho mình. Theo nguyên lý chung của sinh học thì động vật có vú nói chung có tuổi thọ trung bình gấp 5-6 lần giai đoạn từ khi sinh đến khi trưởng thành, ở người giai đoạn sinh trưởng này là 20-25 năm, như vậy tuổi thọ của chúng ta theo lý thuyết trung bình phải là 100-150 tuổi, nhưng có rất ít người đạt tới số này
Vậy tại sao con người mắc bệnh và già hóa sớm?
Có rất nhiều lý do như yếu tố môi trường, thức ăn, nước uống, không khí, khí hậu, điều kiện làm việc, yếu tố cơ địa, di truyền….Tuy nhiên, nhiều yếu tố trong số này chúng ta hoàn toàn có thể khống chế được và do đó có thể phòng bệnh được.
Những thống kê về bệnh tật hiện nay ở nước ta thời gan gần đây cho thấy tỷ lệ tai nạn, chấn thương đang vươn lên vị trí nhất nhì . Ví dụ trong số 22.074 bệnh nhân đến điều trị tại một bệnh viện đa khoa Hà Nội, có 18,6% mắc các bệnh tiêu hóa,12,5% tai nạn chấn thương,10,7% do các bệnh tim mạch, 7,9% các bệnh hô hấp, chỉ có 6,7% các bệnh khối u…Nhưng bệnh tiêu hóa là những bệnh liên quan tới nhiễm khuẩn,chế độ vệ sinh, sử dụng bia rượu. Trong khi các tai nạn chấn thương có thể phòng tránh được bằng tuân thủ chế độ quy định về an toàn giao thông, an toàn lao động, an toàn phòng chống cháy nổ, phòng chống thảm họa v.v..Các bệnh tim mạch như xơ mỡ động mạch, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim… cũng liên quan đến chế độ ăn nhiều mỡ, nhiều muối, hút thuốc lá, chế độ luyện tập thể dục…Hiện nay, một dạng bệnh mới xuất hiện nhưng lan nhanh như dịch với hậu quả khôn lường, là các bệnh chuyển hóa, dinh dưỡng như béo phì, tiểu đường, gan nhiễm mỡ…chúng ta cũng hoàn toàn có thể kiểm soát bằng dinh dưỡng và luyện tập, và ngay cả bệnh ung thư, chỉ có một tỷ lệ nhỏ liên quan đến di truyền, còn phần lớn liên quan đến ăn uống, nhiễm khuẩn, ô nhiễm môi trường. Do đó có thể nói 60% bệnh tật của con người là do chúng ta gây ra, tuổi thọ của mỗi người do chính bản thân người đó kiểm soát.Với các biện pháp dự phòng, chúng ta hoàn toàn có thể bảo vệ sức khỏe, kéo dài tuổi thọ. Theo Tổ chức Y tế thế giới thì chi phí cho phòng bệnh chỉ bằng 1/8 chi phí cho chữa bệnh nhưng lại hiệu quả hơn rất nhiều lần.
Làm thế nào để tăng tuổi thọ?
Vấn đề đầu tiên là phải có ý thức bảo vệ mình ngay khi còn đang hoàn toàn khỏe mạnh. Chúng ta biết rằng con người là bộ máy hoàn hảo nhất của tự nhiên nhưng không phải là không có nhược điểm. Sức khỏe của mỗi người không phải là vô tận;sức chịu đựng của cơ thể chỉ có giới hạn nhất định. Vì vậy, chúng ta cần phải biết sử dụng hợp lý nhất với sức khỏe của mình, phải biết làm chậm nhất sự hao tổn của nó.Hãy đừng bắt cơ thể phải làm việc quá sức chịu đựng của nó. Ví dụ, chúng ta có hai lá phổi dùng để trao đổi ô xy, nhưng nếu một ngày phải hấp thụ khói của 20 điếu thuốc lá thì chẳng bao lâu chúng sẽ trở thành ống khói.Dạ dày của chúng ta bình thường chỉ chứa được 2,5 lít nước và thức ăn với lớp niêm mạc mỏng, dễ bị tổn thương làm sao có thể chịu đựng được nhiều lít rượu, bia trong một bữa ăn mà không gây viêm loét; ấy là chưa kể lượng cồn này vào máu còn gây tổn thương gan, não…
Chúng ta cần có chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, vì nghỉ ngơi có vai trò quan trọng trong tích lũy năng lượng, phục hồi sức khỏe. Chú ý đảm bảo tốt giấc ngủ ngày và đêm, duy trì tâm lý ổn định, tránh căng thẳng quá mức.Mỗi người cũng cần giữ gìn chế độ ăn uống đảm bảo dinh dưỡng vừa đủ năng lượng duy trì được thể lực nhưng không để thừa cân, béo phì. Chế độ ăn nên đủ chất đường, đạm, rau xanh, hoa quả, không ngọt quá và cũng không mặn quá.Nếu có thể, mỗi ngày nên uống một cốc sữa tươi, sữa chua hoặc sữa đậu nành. Chú ý loại bỏ thói quen có hại cho sức khỏe như hút thuốc lá, uống nhiều bia rượu, dùng ma túy…nên định kỳ khám sức khỏe ít nhất mỗi năm một lần từ lứa tuổi trung niên trở đi. Với người cao tuổi thì nên kiểm tra thường xuyên hoặc đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường như chán ăn, mất ngủ, sút cân, đau bất cứ ở đâu, mệt mỏi, tiểu ít hoặc nhiều, rối loạn tiêu hóa, khó thở…để phát hiện bệnh sớm, từ đó có kế hoạch chữa trị tích cực.
Tóm lại, nếu mỗi người đều có ý thức giữ gìn sức khỏe của mình, của cộng đồng, xã hội, có các biện pháp phòng bệnh hữu hiệu thì sức khỏe của mỗi người sẽ được bảo vệ, tuổi thọ của chúng ta chắc chắn ngày càng cao, ít nhất cũng đạt được quy luật của tự nhiên.
PGS-TS Phạm Quang Cử